Κάποιοι νομίζουν ότι το ποδόσφαιρο είναι ζήτημα ζωής ή θανάτου. Τους πληροφορώ ότι είναι πολύ σημαντικότερο» είπε κάποτε ο προπονητής της Λίβερπουλ, Μπιλ Σάνκλι. Παρά την αδιαμφισβήτητη υπερβολή του, σε κάποιες στιγμές της ιστορίας δικαιώθηκε. Διότι το ποδόσφαιρο και συγκεκριμένα η βία που απορρέει μέσα από αυτό οδήγησε σε πολλές τραγωδίες ακόμα και σε διεξαγωγή πολέμων.

Μιλώντας για την ήπειρό μας, είναι σαφώς πιο εύκολο να ανθίσει ο χουλιγκανισμός σε μία χώρα της Κεντρικής ή της Βόρειας Ευρώπης, παρά σε μια μεσογειακή, όπως η Ελλάδα. Εδώ ακόμα και οι σκληροπυρηνικοί οπαδοί μιας ομάδας θα μπορούσαν να παρασυρθούν από το τρίπτυχο «λίγο κρασί, λίγο θάλασσα και η γκόμενά μου».

Αντίθετα, σε χώρες που δεν διαθέτουν θάλασσα και ήλιο σε αφθονία, ο αλκοολισμός μπορεί να γίνει συνήθεια για μεγάλη μερίδα των κατοίκων των συγκεκριμένων χωρών και σύμφωνα με τους επιστήμονες «το αλκοόλ ωθεί πιο εύκολα και χωρίς σκέψη σε πράξεις βίας».

Τα επεισόδια στα γήπεδα ασφαλώς και δεν είναι… ελληνικό φαινόμενο ή πρόβλημα. Σαφώς υπάρχουν και χειρότερα (βλ. Αργεντινή), αλλά τα τελευταία χρόνια σε χώρες προηγμένες βρέθηκαν οι κατάλληλες λύσεις που φυσικά εφαρμόστηκαν με σημαντικά αποτελέσματα. Οι εχθροπραξίες με αφορμή (ή και αιτία) το ποδόσφαιρο δεν πρόκειται να σταματήσουν ποτέ. Τα θλιβερά και -ενίοτε- τρομακτικά περιστατικά είναι τόσα πολλά που δεν θα χωρούσαν ούτε σε τόμο εγκυκλοπαίδειας. Γι' αυτό το συγκεκριμένο δισέλιδο δεν έχει σκοπό να παρουσιάσει όλα όσα έχουν συμβεί κατά καιρούς στον πλανήτη, αλλά να παραθέσει μερικά σημαντικά γεγονότα που προκάλεσαν αλυσιδωτές αντιδράσεις ή απλά σόκαραν…

Ο «ΝΟΝΟΣ» ΤΩΝ ΧΟΥΛΙΓΚΑΝΣ
Πολλές θεωρίες υπάρχουν για την ετυμολογία της λέξης «χούλιγκαν». Η πιο δημοφιλής αναφέρεται σε ένα βιβλίο του Κλάρενς Ρουκ από το 1899. Σύμφωνα λοιπόν με αυτήν την ιστορία, ο Πάτρικ Χούλιχαν (που για να είναι πιο εύηχο και… σκληρό έγινε Χούλιγκαν στην πορεία) ήταν ένας Ιρλανδός ληστής που ζούσε στο Λονδίνο. Για τους comme il faut πρωτευουσιάνους Αγγλους, ένας Ιρλανδός, άρα και πιο… επαναστάτης, προκαλούσε αποστροφή. Επειτα από κυνηγητό που εξαπέλυσαν τα όργανα της τάξης ο Χούλιχαν λέγεται πως σκότωσε έναν αστυνομικό και με την πάροδο των ετών το όνομά του (έστω και αλλαγμένο) έγινε συνώνυμο των κακοποιών.

Ο πόλεμος του ποδοσφαίρου!
Το 1969 η τεταμένη κατάσταση ανάμεσα στις γειτονικές χώρες Ελ Σαλβαδόρ και Ονδούρα έφτασε στο απροχώρητο. Αφορμή (κατ' άλλους και αιτία) τα μπαράζ πρόκρισης στο Μουντιάλ του '70. Στο πρώτο ματς η Ονδούρα επικράτησε με 1-0, ενώ το Σαλβαδόρ επικράτησε στη ρεβάνς -εν μέσω επεισοδίων- με 3-0. Τότε δεν υπήρχε διαφορά τερμάτων και υπήρξε τρίτο νοκ άουτ ματς. Μία μέρα πριν γίνει οι δύο χώρες διέκοψαν τις διπλωματικές σχέσεις τους. Το Ελ Σαλβαδόρ κέρδισε 3-2 στην παράταση και για δύο εβδομάδες τα σύνορα των δύο χωρών ήταν επίκεντρο αψιμαχιών.

Στις 14/7 το Σαλβαδόρ βομβάρδισε την Ονδούρα, η οποία απάντησε με καλύτερο αποτέλεσμα. Εκατό ώρες αργότερα, στις 18 Ιουλίου, αποφασίστηκε η κατάπαυση του πυρός με παρέμβαση των ΗΠΑ. Ετσι έληξε ο «πόλεμος του ποδοσφαίρου», όπως ονομάστηκε, με θύματα 6.000 ανθρώπους.

ΑΓΓΛΙΑ
Ρόπαλο, μαλλί και Burberry γυαλί…

Από τις ιστορικές καταγραφές μαθαίνουμε ότι στην Αγγλία ο χουλιγκανισμός εμφανίστηκε στα μέσα της δεκαετίας του '80. Του 19ου αιώνα όμως… Επρεπε να περάσουν 100 χρόνια, να προκληθεί η τραγωδία του «Χέιζελ», ώστε να αναγκαστούν οι Αγγλοι να βάλουν μία… τάξη στα γήπεδά τους.

Εν μία νυκτί η συντηρητική πρωθυπουργός Μάργκαρετ Θάτσερ προχώρησε σε ριζοσπαστικές αποφάσεις και ουσιαστικά έπαυσε τις πράξεις βίας μέσα στα γήπεδα. Με τη σημαντικότατη συμβολή του υπουργού των σπορ, Κόλιν Μόινιχαν, πάρθηκε μία σειρά από μέτρα (επίσημα και… ανεπίσημα), που ουσιαστικά περιθωριοποίησαν τους δυναμικούς συνδέσμους των οργανωμένων οπαδών. Βέβαια, για να ολοκληρωθεί το «πακέτο μέτρων» που εφήρμοσαν οι Βρετανοί έπρεπε να έλθει άλλη μία τραγωδία, αυτή του «Χίλσμπορο» το 1989.

Μεγάλη συμβολή στην καταπολέμηση της βίας είχαν οι λεγόμενοι spotters. Δηλαδή μυστικοί αστυνομικοί, που παρεισέφρησαν μέσα στους χούλιγκαν, κέρδισαν με την πάροδο του χρόνου την εμπιστοσύνη τους και στο τέλος κατάφεραν να τους αποδυναμώσουν (ή να τους διαλύσουν) εκ των έσω. Σήμερα στην Αγγλία οι χούλιγκαν δρουν εντελώς συγκεκριμένα. Μαζεύονται σε μικρές ομάδες των 40-50 ατόμων, περισσότερο σαν συμμορίες. Ξέρουν πού περίπου θα βρουν τους αντίπαλους οπαδούς πριν από παιχνίδια ανάμεσα στις ομάδες τους και βγάζουν τα απωθημένα τους σε αλάνες και γενικότερα σε χώρους μακριά από γήπεδα. Στο μυαλό των περισσότερων οι χούλιγκαν έχουν άγριο παρουσιαστικό και ντύνονται με αναλόγου ύφους ρούχα.

Από την Αγγλία, πάντως, ξεκίνησε μία μόδα που ήθελε να επιβάλει ένα συγκεκριμένο στυλ, αλλά και να αποπροσανατολίσει τους αστυνομικούς που πάντοτε βρίσκονταν στο κατόπι τους. Ενα ταξίδι οπαδών της Λίβερπουλ το 1977 στο Σεντ Ετιέν φυσικά έφερε τους γνωστούς βανδαλισμούς των πιωμένων Αγγλων. Κάποιοι εξ αυτών έκαναν πλιάτσικο σε μπουτίκ με ρούχα και ουσιαστικά εισήγαγαν στη χώρα τους φιρμάτα ρούχα της εποχής, όπως Lacoste και Sergio Tacchini. Σύντομα οι περισσότεροι χούλιγκαν στο νησί περπατούσαν ανέμελοι και χωρίς να δίνουν στόχο ντυμένοι με ακριβά ρούχα Burberry, Armani κ.λπ. Ολοι αυτοί, που ουσιαστικά ψώνιζαν από την Oxford Street, ονομάστηκαν Casuals και ακόμη και σήμερα συνεχίζουν τον ίδιο τρόπο ζωής: Επεισόδια, φασαρίες και ακριβά γούστα…

ΑΡΓΕΝΤΙΝΗ
Συμμορίες με τακτικές μαφίας

Ξεκίνησαν από την Αργεντινή και εξαπλώθηκαν σε όλη τη Λατινική Αμερική. Ο λόγος για τους Barras Bravas (σκληρές συμμορίες σε ελεύθερη μετάφραση). Πρόκειται ουσιαστικά για τον πυρήνα των οργανωμένων οπαδών όλων των συλλόγων. Κάθε ομάδα αριθμεί από 100-1.000 άτομα και οι επικεφαλής είναι άνθρωποι του υποκόσμου. Πέρα από φιλίες που έχουν με σημαντικά πολιτικά πρόσωπα, πρωτοστατούν στο εμπόριο όπλων ή ναρκωτικών. Προκαλούν το φόβο όχι μόνο στους αντιπάλους οπαδούς, αλλά σε πολλές περιπτώσεις και στους παίκτες και τους παράγοντες του ίδιου τους του συλλόγου!

Τα περιστατικά είναι αναρίθμητα και πολύ πιο hardcore απ' ό,τι στην Ελλάδα. Στα πλέον πρόσφατα, οπαδοί της Χιμνάσια είχαν απαγάγει μία γυναίκα δημοσιογράφο (επειδή έγραψε κάτι εναντίον της ομάδας) και της έβγαλαν τα νύχια για… παραδειγματισμό, ενώ η νέα μόδα βρίσκει τους οπαδούς (Κίλμες και Ρίβερ Πλέιτ) να βγάζουν στο Διαδίκτυο τηλέφωνα και διευθύνσεις ποδοσφαιριστών, επειδή αυτοί δεν έχουν καλή απόδοση. Η αστυνομία στην Αργεντινή δέχτηκε δεκάδες καταγγελίες από παίκτες που απειλούταν η ζωή τους…

Ομως υπάρχουν και πιο τραγικά γεγονότα. Την ημέρα που η Ουρακάν συμπλήρωσε 100 χρόνια ζωής και οι φίλαθλοί της γιόρταζαν στο δρόμο, εμφανίστηκαν με τζιπ και… αυτόματα οπαδοί της «μισητής» Σαν Λορέντσο, που πυροβόλησαν και σκότωσαν ένα φίλο της Ουρακάν. Το 1994, στις… συνήθεις μάχες πριν από το «Superclasico», οπαδοί της Μπόκα Τζούνιορς πυροβόλησαν και σκότωσαν δύο φίλους της Ρίβερ Πλέιτ. Στο ντέρμπι που ακολούθησε η Ρίβερ κέρδισε με 2-0, αλλά στους δρόμους του Μπουένος Αϊρες εμφανίστηκαν εκατοντάδες γκράφιτι με το μακάβριο «Ρίβερ - Μπόκα 2-2».

ΓΙΟΥΓΚΟΣΛΑΒΙΑ
Η κλωτσιά του εμφυλίου!

Από ένα ποδοσφαιρικό ντέρμπι δόθηκε η αφορμή για να ξεκινήσει ο εμφύλιος στη Γιουγκοσλαβία. Λίγο πριν ανάψει το φυτίλι του πολέμου, για το τοπικό πρωτάθλημα η κροατική Ντιναμό Ζάγκρεμπ υποδέχτηκε τον σέρβικο Ερυθρό Αστέρα του Βελιγραδίου. Με επικεφαλής τον παραστρατιωτικό Ζέλικο Ραζνάτοβιτς (περισσότερο γνωστό ως Αρκάν) 3.000 οργανωμένοι του Αστέρα πήγαν στο Ζάγκρεμπ, όχι κυρίως για να παρακολουθήσουν τον αγώνα. Τα έκτροπα μεταξύ των οπαδών ξεκίνησαν πριν από το παιχνίδι, αλλά η αστυνομία που ήταν στελεχωμένη από άτομα σερβικής καταγωγής επιτέθηκε στους οπαδούς των γηπεδούχων.

Η σκηνή όμως που ουσιαστικά πυροδότησε τις μετέπειτα εχθροπραξίες ήταν η κλωτσιά α λα καρατέκα του αρχηγού των γηπεδούχων Ζβόνιμιρ Μπόμπαν σε σέρβο αστυνομικό, τον οποίο για να φτάσει ο Μπόμπαν κυνήγησε στο μισό γήπεδο. Το ματς δεν έγινε ποτέ και ο εμφύλιος ξεκίνησε έπειτα από λίγες ημέρες. Στον πόλεμο που ακολούθησε τόσο οι οργανωμένοι Σέρβοι (Ερ. Αστέρας-«Delije», Παρτιζάν-«Grobari») όσο και οι Κροάτες (Ντινάμο-«Bad Blue Boys», Χάιντουκ-«Torcida») είχαν όλα τους τα σκληροπυρηνικά μέλη στη γραμμή του πυρός.

Σήμερα οι προ 20ετίας συμπολεμιστές έχουν τις δικές τους διαφορές στα πρωταθλήματα Σερβίας και Κροατίας αντίστοιχα, που δεν τις λύνουν με ειρηνικό τρόπο. Παρ' όλα αυτά, πριν από μερικές μέρες οι «Grobari» της Παρτιζάν βρέθηκαν σε ματς του Αστέρα μαζί με τους «Delije». Με πανό που ανάρτησαν ανακοίνωσαν την εκεχειρία τους και εξέφρασαν την οργή τους προς την αστυνομία, που προφανώς κάνει καλά τη δουλειά της και έχει συλλάβει τον τελευταίο καιρό ουκ ολίγα μέλη των δύο οργανώσεων. Ακόμα κι εκεί το κράτος δουλεύει σε αυτά τα ζητήματα.

ΓΕΡΜΑΝΙΑ - ΟΛΛΑΝΔΙΑ
Κάποιοι τα καταφέρνουν!

Πέρα από τη «μητέρα» των επεισοδίων και της βίας, Αγγλία, σημαντικά κρούσματα υπάρχουν τόσο στη Γερμανία όσο και στην Ολλανδία. Απλά κι εκεί τα μέτρα δεν ευνοούν τις συγκρούσεις εντός αγωνιστικών χώρων.

Στη Γερμανία ο νόμος προβλέπει αφαίρεση διαβατηρίου και αστυνομικής ταυτότητας (και όσων νομίμων δικαιωμάτων συνεπάγεται η χρήση τους) και έτσι οι χούλιγκαν σε πολλές περιπτώσεις δίνουν ραντεβού για ξύλο σε γειτονικές χώρες, όπως το Λουξεμβούργο και η Γαλλία! Βέβαια, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι εκεί η αστυνομία είναι η πιο σκληρή και άτεγκτη σε ολόκληρη τη γηραιά ήπειρο. Οι άνθρωποι που επιβάλλουν την τάξη δεν χαρίζονται σε κανέναν και αυτό το έμαθαν από πρώτο χέρι οι οπαδοί του Παναθηναϊκού και του Ολυμπιακού στο φάιναλ φορ μπάσκετ του Βερολίνου πριν από δύο χρόνια.

Επίσης, αν χρειαστεί, επιβάλλονται και… αγγλικές ποινές. Οπως το 2000, όπου ένας 16χρονος χτύπησε τον Ολιβερ Καν στο κεφάλι με μπαλάκι του γκολφ σε ματς Φράιμπουργκ - Μπάγερν και τιμωρήθηκε με διά βίου αποκλεισμό από τα γήπεδα.

Στην Ολλανδία τα φαινόμενα εξαλείφθηκαν με μπούσουλα το αγγλικό μοντέλο. Και σε αυτήν την περίπτωση οι spotters-μυστικοί αστυνομικοί έπαιξαν σημαντικό ρόλο και αποδυνάμωσαν τους ταραξίες. Απαντες, πάντως, στη χώρα κινητοποιήθηκαν σοβαρά το 1997, όταν οπαδοί των δύο μεγάλων «εχθρών» Αγιαξ και Φέγενορντ… συναντήθηκαν -κατόπιν συνεννοήσεως- σε μια πεδιάδα στο χωριό Μπέβερβαϊκ. Οι εχθροπραξίες είχαν ως αποτέλεσμα το θάνατο ενός οπαδού του «Αίαντα». Κάτι σαν τη Λαυρίου δηλαδή, μόνο που στην Ψωροκώσταινα τίποτα δεν έχει αλλάξει εδώ και τέσσερα χρόνια.

Εκανες επεισόδια; Εις θάνατον…
Στο Ιράν, όπου οι τακτικές του κράτους είναι ακραίες και δεν συνάδουν τόσο με τα πολιτισμικά ευρωπαϊκά στάνταρ, το 2001 πήραν μία απάνθρωπη απόφαση. Τέσσερα άτομα συνελήφθησαν για επεισόδια σε αγώνα της εθνικής ομάδας της χώρας. Η δίκη έγινε άμεσα και το δικαστήριο απεφάνθη: Στους τέσσερις άτυχους ταραξίες επιβλήθηκε η θανατική ποινή, που εκτελέστηκε σε σύντομο χρονικό διάστημα! Τα επόμενα χρόνια οι πράξεις χουλιγκανισμού στα περσικά γήπεδα περιορίστηκαν αισθητά και ως το 2007 εξαλείφθηκαν πλήρως.

sentragoal.gr