Η Β’ Εθνική κατηγορία δημιουργήθηκε προς τα τέλη της αγωνιστικής περιόδου 1959-1960. Με την δημιουργία της Β’ Εθνικής καταργηθήκαν αυτόματα τα τοπικά πρωταθλήματα της Αθήνας, του Πειραιά, της Θεσσαλονίκης και όλα της επαρχίας. Ωστόσο νομιμοποιήθηκε το 1962-1963 όταν ορίστηκε ως απαραίτητη προϋπόθεση οι ομάδες που μετέχουν σε αυτή να μην συμμετέχουν παράλληλα και στα τοπικά τους πρωταθλήματα, κάτι που συνέβαινε ως τότε. Αυτό το στοιχείο κάνει πολλούς μελετητές της κατηγορίας να αναφέρουν ως αφετηρία αυτή την περίοδο.

Τα πρώτα χρόνια της λειτουργίας της το σύστημα διεξαγωγής άλλαζε σχεδόν κάθε χρόνο. Ας δούμε όμως αναλυτικά το σύστημα διεξαγωγής του πρωταθλήματος της Β’ Εθνικής από την περίοδο δημιουργίας της ως σήμερα.

Το 1959/60 υπήρχαν τρείς όμιλοι, χωρισμένοι με γεωγραφικά κριτήρια και οι πρωταθλητές του κάθε ομίλου Φωστήρας, Ατρόμητος Πειραιώς και Θερμαϊκός ανέβηκαν στην Α' εθνική.

Το 1960-61 υπήρχαν τέσσερις όμιλοι, δύο από το Νότο και δύο από το Βορρά και οι τέσσερις πρωταθλητές των ομίλων Αιγάλεω, Πανελευσινιακός, Νίκη Βόλου και Ασπίδα Ξάνθης αγωνίστηκαν σε αγώνες μπαράζ για τρείς θέσεις στην Α' εθνική. Η Ασπίδα Ξάνθης έχασε την άνοδο.

Το 1961/62 υπήρχαν 62 ομάδες χωρισμένες σε 10 ομίλους, με γεωγραφικά κριτήρια . Οι 10 πρωταθλήτριες ομάδες αγωνίστηκαν εκ νέου σε μια μίνι τελική φάση στην οποία την άνοδο κέρδισαν ο Παναιγιάλειος και ο Πιερικός. Αξίζει να σημειωθεί ότι ήταν το πιο πολύπλοκο σύστημα.

Από το 1962/63 έως το 1964-65 το σύστημα ξαναέγινε όπως την περίοδο 1960-61, δηλαδή τέσσερις όμιλοι (2 Νότου, 2 Βορρά) ωστόσο αυτές τις χρονιές οι τέσσερις πρωταθλητές των ομίλων αγωνίστηκαν σε αγώνες μπαράζ μόνο για δυο θέσεις στην Α' εθνική και όχι για τρείς. Το 1962/63 ανέβηκαν ο Ολυμπιακός Χαλκίδας και η Δόξα Δράμας, το 1963/64 η Προοδευτική και τα Τρίκαλα ενώ το 1964/65 το Αιγάλεω και ο Πανσερραϊκός.

Το 1965/66 και το 1966-67 το σύστημα διεξαγωγής έγινε όπως την χρονιά που δημιουργήθηκε η Κατηγορία δηλαδή, τρείς όμιλοι, χωρισμένοι με γεωγραφικά κριτήρια, οι πρωταθλητές των οποίων όμως αυτή τη φορά αγωνίστηκαν μεταξύ τους σ' ένα μίνι πρωτάθλημα ώστε να προκύψουν μόνο δυο ομάδες που θα ανέβουν στην Α' εθνική. Το 1965/66 ανέβηκαν ο Βύζας Μεγάρων και η Βέροια αφήνοντας στη Β’ Εθνική τον ΟΦΗ ενώ το 1966/67 ανέβηκε η Παναχαϊκή και ο Ολυμπιακός Βόλου αφήνοντας πίσω την Καβάλα.

Το 1967/68 και το 1968-69 οι όμιλοι έγιναν δύο (Νότιος και Βόρειος) και οι πρωταθλητές ανέβηκαν στην Α' εθνική. Επιπλέον όμως έγιναν μπαράζ ανάμεσα στους δύο δευτεραθλητές των ομίλων και τους ουραγούς της Α' εθνικής (πλην των δύο υποβιβασθέντων) για δύο θέσεις στην Α' εθνική. Το 1967/68 ανέβηκαν η Χαλκίδα ως πρωταθλήτρια του Νοτίου Ομίλου και ο ΟΦΗ ως δευτεραθλητής του ομίλου αφού κέρδισε στους αγώνες μπαράζ τον Πανελευσινιακό που βρισκόταν τότε στην Α’ Εθνική. Από τον Βόρειο όμιλο ανέβηκε ως πρωταθλήτρια μόνο η ομάδα των Τρικάλων, καθώς η Καβάλα δεν τα κατάφερε απέναντι στον Πανσερραϊκό επιτρέποντας του την παραμονή στη Super League. To 1968/69 ανέβηκαν Παναχαϊκή και Καβάλα ως πρωταθλητές, Προοδευτική και Ολυμπιακός Βόλου στους αγώνες μπαράζ εκτοπίζοντας από την πρώτη Κατηγορία Απόλλωνα Αθηνών και Βέροια αντίστοιχα.

Από το 1969/70 έως το 1974-75 έγινε επαναφορά των τριών ομίλων, χωρισμένων και πάλι με γεωγραφικά κριτήρια με την άνοδο στην Α' εθνική να κερδίζουν οι πρωταθλητές από κάθε όμιλο. Το 1969/70 Απόλλων Αθηνών, Φωστήρας και Βέροια. Το 1970/71 Παναχαϊκή, Τρίκαλα και Ολυμπιακός Βόλου. Το 1971/72 Καλαμάτα, Ατρόμητος και Πανσερραϊκός. Το 1972/73 Απόλλων Αθηνών, Λάρισα και Απόλλων Καλαμαριάς. Αυτή τη περίοδο προβιβάστηκε και ο Ατρόμητος ως δευτεραθλητής (μετά από αγώνες μπαράζ με τους δεύτερους των άλλων δύο ομίλων) λόγω της απόσυρσης του ΑΠΟΕΛ από την Α΄ Εθνική. Το 1973/74 ΠΑΣ Γιάννινα, Καλαμάτα και Καστοριά. Το 1974/75 Παναιτωλικός, Απόλλων Αθηνών και Πιερικός

Από το 1975/76 έως το 1982-83: οι όμιλοι έγιναν ξανά δύο, Νότιος και Βόρειος και οι πρωταθλητές ανέβαιναν. Το 1975/76 ΟΦΗ και Καβάλα, το 1976/77 Αιγάλεω και Βέροια, το 1977/78 Ρόδος και Λάρισα, το 1978/79 Κόρινθος και Δόξα Δράμας, το 1979/80 Ατρόμητος και Πανσερραϊκός, το 1980/81 Ρόδος και Ηρακλής, το 1981/82 Παναχαϊκή και Μακεδονικός και το 1982/83 Αιγάλεω και Απόλλων Καλαμαριάς.

Από το 1983/84 ο τρόπος διεξαγωγής καθιερώθηκε όπως ήταν μέχρι πέρυσι δηλαδή, ένας ενιαίος όμιλος, από τον οποίο προβιβάζονται στην Α' εθνική οι δύο ή οι τρείς πρώτες ομάδες της κατάταξης, ανάλογα με την αναδιάρθρωση των κατηγοριών.

Την τρέχουσα σεζόν άλλαξε εκ νέου, θυμίζοντας κάτι από… Αγγλία μιας και θα ανέβουν οι δύο πρώτοι ενώ από τον τρίτο μέχρι τον έκτο θα δώσουν αγώνες μπαράζ για μια θέση Στα σαλόνια της μεγάλης Κατηγορίας.

Από τις ομάδες που βρίσκονται φέτος στην Super League από την Β’ Εθνική έχουν περάσει οι εξής: Αστέρας Τρίπολης, Πανιώνιος, Λάρισα, Άρης, Λεβαδειακός, Εργοτέλης, Ξάνθη, Πανθρακικός Καβάλα και ΠΑΣ Γιάννινα,

Διάφορα στοιχεία

*Πρώτος σκόρερ στην ιστορία της Β' εθνικής όλων των εποχών είναι ο Ηλίας Χατζηελευθερίου που έχει πετύχει 152 γκολ στην κατηγορία, δύο περισσότερα από τον Χρήστο Χατζησκουλίδη, ο οποίος κατάφερε να σκοράρει 150 φορές.
*Πρώτος σκόρερ της Β’ Εθνικής την περυσινή σεζόν ήταν ο Νίκος Σουλτανίδης της Καβάλας με 21 γκολ.
*Από την περίοδο 1983/84 ως το 2008/09 τα περισσότερα γκολ (34) πέτυχε την σεζόν 1997/98 ο Νταβόρ Γιακόβλεβιτς του Εθνικού Αστέρα.
*Η Ξάνθη που ανέβηκε στην Α’ Εθνική το 1988/89 και ο Αστέρας Τρίπολης που ανέβηκε το 2006/07 από τότε παρέμειναν εκεί πραγματοποιώντας καλή πορεία.

πηγή:b-united.com