Στο θέμα της καταπολέμησης του χουλιγκανισμού και της βίας υπάρχει μια ευρύτατα διαδεδομένη αντίληψη η οποία είναι εντελώς λανθασμένη. Οτι ο χουλιγκανισμός στην Αγγλία καταπολεμήθηκε από τη Μαργκαρετ Θάτσερ. Τα μόνα μέτρα που πήρε η βαρόνη ήταν να αποκλείσει τις αγγλικές ομάδες από την Ευρώπη και να σκληρύνει τη στάση της αστυνομίας.

Του Χρίστου Χαραλαμπόπουλου

Κανένα θεσμικό μέτρο για τις ποινές, την αντιμετώπιση των αιτίων που γεννούσαν τη βία στα γήπεδα και τον εκσυγχρονισμό του ποδοσφαίρου. Το αγγλικό ποδόσφαιρο στο τέλος της δεκαετίας του '80 έμοιαζε μ' ένα σπίτι που κατέρρεε. Τα μέτρα για την καταπολέμηση της βίας και τη βελτίωση των συνθηκών στο αγγλικό ποδόσφαιρο τα έφερε η έκθεση του αρχιδικαστή Τέιλορ, ο οποίος ορίστηκε επικεφαλής της επιτροπής που συστήθηκε για να ερευνήσει τα αίτια της τραγωδίας του «Χίλσμπορο» και να κάνει προτάσεις που θα βελτίωναν την εικόνα του αγγλικού ποδοσφαίρου. Σε ό,τι αφορά την αντιμετώπιση του χουλιγκανισμού από τη Θάτσερ, είναι χαρακτηριστικός ο τρόπος με τον οποίο χειρίστηκε το «Χίλσμπορο».

Το απέδωσε στους χούλιγκαν σε μια προσπάθεια να καλύψει την εγκληματική ανεπάρκεια της αστυνομίας και τις ευθύνες της, αφού είναι πια γνωστό ότι εκείνη η τραγωδία προκλήθηκε από τα «μέτρα» της αστυνομίας, που έστειλαν 96 ανθρώπους στον θάνατο. Την εικόνα εκείνης της εποχής περιγράφει θαυμάσια ο Τζέισον Κόουλεϊ στο βιβλίο του «Το τελευταίο παιχνίδι». Γράφει ο Αγγλος δημοσιογράφος και συγγραφέας: «Τη Θάτσερ διαδέχτηκε τον Νοέμβριο του 1990 ο Τζον Μέιτζορ, ένας πρώην εισπράκτορας λεωφορείου από το Μπρίξτον, στο Νότιο Λονδίνο, και οπαδός της Τσέλσι μια ζωή. Επιτέλους, ένας πολιτικός που όχι μόνο κατανοούσε το ποδόσφαιρο, αλλά που το παρακολουθούσε κιόλας –και που έβλεπε με καλό μάτι τις υποδείξεις του αρχιδικαστή λόρδου Τέιλορ.

Το μεγαλύτερο αποτέλεσμα εκείνων των προτάσεων ήρθε ένα χρόνο μετά τη δημοσιοποίησή τους. Στις 27 Μαΐου 1992 οι 22 ομάδες που αποτελούσαν την Α' κατηγορία αποχώρησαν επίσημα από το αγγλικό πρωτάθλημα για να ιδρύσουν τη δική τους κατηγορία, την Πρέμιερ Λιγκ. Παράλληλα απέκτησαν το δικαίωμα να μοιράζονται μεταξύ τους τα όποια εμπορικά έσοδα προέκυπταν από τη δραστηριότητα της Πρέμιερ Λιγκ. Η ηθική αρχή της αναδιανομής των εσόδων που είχε καθορίσει το ποδόσφαιρο από την ίδρυση του πρωταθλήματος περνούσε στην ιστορία. Το BSkyB, το κανάλι του Μέρντοχ, για να «γιορτάσει» την ίδρυση της Πρέμιερ Λιγκ, κέρδισε τον διαγωνισμό για την απόκτηση των αποκλειστικών δικαιωμάτων τηλεοπτικής μετάδοσης των αγώνων της νεοσύστατης ανεξάρτητης επαγγελματικής κατηγορίας, που ονομάστηκε Carling Premiership.

Το κόστος γι' αυτά τα δικαιώματα έφτανε τα 305 εκατ. στερλίνες. Το ποδόσφαιρο, στη γλώσσα των διαφημιστών, είχε μόλις μεταμορφωθεί στο «Ενα Ολοκαίνουργιο Παιχνίδι Μπάλας». Αυτό που είχε γίνει προφανές ήταν ότι το παιχνίδι στην Αγγλία εκσυγχρονιζόταν ταχύτερα απ' ό,τι θα μπορούσαν να είχαν φανταστεί οι περισσότεροι στο τέλος της δεκαετίας του '80. Η Εκθεση Τέιλορ είχε υποχρεώσει τις ομάδες στις υψηλότερες κατηγορίες να επενδύσουν στα γήπεδα, για τα οποία έπαιρναν μία κρατική επιδότηση μέσω του Ταμείου Ανάπτυξης του ποδοσφαίρου. Οι ιδιοκτησιακές δομές των ομάδων άλλαζαν και κάποιες από αυτές ετοιμάζονταν να ακολουθήσουν το παράδειγμα της Τότεναμ και να εισαχθούν στο χρηματιστήριο.

Μια νέα γενιά επιχειρηματιών, με πρώτο τον Ντέιβιντ Ντέιν στην Αρσεναλ, είχε προσανατολιστεί σε μία προσπάθεια να περιορίσει την εξουσία των παλιών οικογενειών που ήταν ιδιοκτήτες ποδοσφαιρικών ομάδων, όπως οι Χίλγουντ, και να καταλάβει τις θέσεις τους ώστε να σταθεροποιηθούν στην κορυφή της νέας παραγοντικής πυραμίδας του ποδοσφαίρου. Η ευφορία που προκλήθηκε από τις εμφανίσεις της εθνικής Αγγλίας στο Παγκόσμιο Κύπελλο του '90, στο οποίο ο Πολ «Γκάζα» Γκασκόιν είχε χαροποιήσει ένα ολόκληρο έθνος με τις εκκεντρικότητες, το αστείο ταμπεραμέντο του, το ταλέντο και τα δάκρυά του, συνέβαλε στην αύξηση της προσέλευσης του κόσμου στα γήπεδα.

Η μετάλλαξη του παιχνιδιού

H Πρέμιερ Λιγκ ήταν η πρώτη μεγάλη κατηγορία στην Ευρώπη που δημιουργήθηκε από και για την τηλεόραση, παρά το γεγονός ότι ο Sky λίγο έλειψε να χάσει από την ITV τον πρώτο διαγωνισμό για τα αποκλειστικά δικαιώματα. Εκείνα τα πρώτα παιχνίδια που μετέδιδε η τηλεόραση του Sky συνοδεύονταν από ασυνήθιστη τηλεοπτική διαφήμιση και επιδεικτική προβολή. Ειδικά η ζωντανή μετάδοση το βράδυ της Δευτέρας. Διάφορα χορευτικά σόου και τσιρλίντερ. Ψυχαγωγία στο ημίχρονο. Φανταχτεροί τίτλοι, κακόγουστα και επιδεικτικά γραφικά, ειδικές γωνίες λήψης της κάμερας για εντυπωσιασμό. Πολύ λίγοι από εμάς έγιναν συνδρομητές στο Sky Sports τις πρώτες εβδομάδες και μήνες μετά τη νέα τηλεοπτική συμφωνία, τόσο που η σπανιότητα αυτή γρήγορα απέκτησε ιδιαίτερη αξία. Κάτι συναρπαστικό συνέβαινε στο τηλεοπτικό ποδόσφαιρο και εγώ, όπως πολλοί οπαδοί, ήθελα να καταλάβω τι ακριβώς ήταν αυτό.

Το λανσάρισμα της Πρέμιερ Λιγκ, που οφείλεται στον σχεδιασμό του Sky, ήταν ένας θρίαμβος του μάρκετινγκ, σε μια εποχή κατά την οποία ένα μεγάλο μέρος του δημόσιου διαλόγου επικεντρωνόταν στο ζήτημα του ελέγχου των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, στις επικοινωνιακές τακτικές και την τηλεοπτική παρουσία. Πριν περάσει πολύς καιρός, οι τιμές των εισιτηρίων άρχισαν να αυξάνονται συνεχώς, διότι οι άνθρωποι που είχαν αναλάβει τη νέα οργάνωση του παιχνιδιού επιδίωκαν να αποκλείσουν από το «ολοκαίνουργιο παιχνίδι της μπάλας» μια ομάδα οπαδών. Την αστική εργατική τάξη, όπως είχε σχεδιαστεί, και παράλληλα προσέλκυε μία άλλη ισχυρότερη οικονομικά ομάδα, που προερχόταν από την εύπορη μεσαία τάξη (σύντομα το νέο παιχνίδι θα γινόταν ελκυστικό –εκτός από την εγχώρια αγορά– και στη διεθνή πλουτοκρατία). Οι υψηλές τιμές των εισιτηρίων κράτησαν έξω από τα γήπεδα τους φτωχούς και τους νέους. Μέχρι το 2004 το μέσο κόστος ενός εισιτηρίου της Πρέμιερσιπ ήταν 40 στερλίνες –τέσσερις φορές μεγαλύτερο από το αντίστοιχο κόστος σε κάποια γερμανικά ή ιταλικά γήπεδα. Οι χούλιγκαν απομακρύνθηκαν από τα γήπεδα, αλλά τα στοιχεία του βρετανικού Υπουργείου Εσωτερικών δείχνουν άλλα πράγματα.

Πόλεμος μακριά από τα γήπεδα

Σύμφωνα με στοιχεία που ανακοίνωσαν οι βρετανικοί σιδηρόδρομοι την περασμένη χρονιά, σημειώθηκαν 49% περισσότερες συλλήψεις από την προηγούμενη χρονιά και εκδόθηκαν και 83 άδειες απαγόρευσης χρήσης του σιδηροδρόμου. Τα περιστατικά βίας έχουν μεταφερθεί εκτός γηπέδου, με συμμορίες αντιπάλων ομάδων να συγκρούονται ύστερα από ραντεβού που έχουν κλειστεί μέσω Διαδικτύου. Αυτά τα περιστατικά βίας έχουν αυξηθεί σημαντικά και δεν είναι σπάνιο φαινόμενο η μετακίνηση οπαδών με αστυνομική συνοδεία. Παράλληλα έχει παρατηρηθεί η αύξηση της χρήσης κοκαΐνης ανάμεσα στα μέλη των συμμοριών, χωρίς να έχει υποχωρήσει η κατανάλωση αλκοόλ. Οι συγκρούσεις, τώρα, είναι πολύ πιο σκληρές και συχνά χρησιμοποιούνται όπλα –κυρίως στιλέτα και μαχαίρια–, σύμφωνα με τις δηλώσεις στην αγγλική εφημερίδα «Daily Telegraph» ενός υψηλόβαθμου στελέχους της ειδικής μονάδας της αστυνομίας που προτίμησε να διατηρήσει την ανωνυμία του. Φυσικά αυτά τα επεισόδια δεν τα καταγράφει η τηλεόραση ούτε ασχολούνται με αυτά οι εφημερίδες, επειδή εκείνο που προέχει είναι η διασφάλιση της καθαρότητας του προϊόντος.

sporday