From Istanbul with love... to Ioannina
Σελίδα 1 από 1
25052010
From Istanbul with love... to Ioannina
Η μεγάλη, νοσταλγική επιστροφή
Ο Λουφτού Καραντάγ είναι 96 ετών, γεννηθείς το 1914 στα Γιάννινα. Τουρκογιαννιώτης βέρος. Έφυγε από τα Γιάννινα μαζί με χιλιάδες άλλους Τουρκογιαννιώτες στην ηλικία των 10 ετών, κατά την εφαρμογή της Συνθήκης της Λοζάννης για την ανταλλαγή πληθυσμών, που άρχισε να εφαρμόζεται και στα Γιάννινα το 1923 και ολοκληρώθηκε περί τα 1925.
Ο Λουφτού εξακολουθεί να μιλά πολύ καλά την ελληνική γλώσσα και μάλιστα με την γιαννιώτικη προφορά και τα γλωσσικά ιδιώματα της εποχής του. Λίγο πριν κλείσει έναν αιώνα ζωής ο Λουφτού, ο γηραιότερος επιζών Τουρκογιαννιώτης που μετακινήθηκε στην Τουρκία από τα Γιάννινα μαζί με την οικογένειά του, θα βρεθεί και πάλι στην πόλη, όπου γεννήθηκε!
Στις 18 Ιουνίου μία ομάδα απογόνων ανταλλαγέντων από διάφορες περιοχές της χώρας, μεταξύ αυτών και ο Λουφτού θα βρίσκονται στα Γιάννινα, στα πλαίσια της εκδρομής που πραγματοποιεί το Ίδρυμα Αποδήμων Λοζάννης (LMV) που ιδρύθηκε το 2000 στην Κωνσταντινούπολη από μετανάστες, που βρέθηκαν στην Τουρκία και άρχισαν να οργανώνονται και να αναζητούν επαφές με την πατρίδα τους και τα προγονικά τους εδάφη.
Έκτοτε έχουν γίνει κάπoιες σποραδικές επισκέψεις σε διάφορα μέρη της Ελλάδας από όπου οι ίδιοι ή οι πρόγονοί τους έφυγαν για την Τουρκία στα πλαίσια της ανταλλαγής, όμως η φετινή επίσκεψη θα είναι πιο οργανωμένη.
Οι επισκέπτες από την Τουρκία θα ξεκινήσουν από τη Θεσσαλονίκη την περιοδεία στα προγονικά τους εδάφη, θα ακολουθήσουν η Έδεσσα, τα Γιαννιτσά, η Καστοριά και τελικός προορισμός θα είναι τα Γιάννινα.
Όπως περιγράφεται και στο πρόγραμμα της επίσκεψης πρώτος σταθμός θα είναι το Δημοτικό Μουσείο (Τζαμί Ασλάν Πασά), δεύτερος ο τάφος του Αλή Πασά και το Βυζαντινό Μουσείο στην Ακρόπολη του Κάστρου, ενώ θα γίνει και περιήγηση στο Κάστρο.
Επικεφαλής ένας απόγονος του Εσάτ Πασά!
Πρωταγωνιστικό ρόλο όχι μόνο στην εκδρομή, αλλά και γενικότερα στην σύσταση του Ιδρύματος και στην προσπάθεια επαναπροσέγγισης των σχέσεων των δύο πλευρών κατέχει ο Μπουλέντ Κοτσάμεμι, Τουρκογιαννιώτης κι αυτός, απόγονος του Εσάτ Πασά, που παρέδωσε την πόλη στον διάδοχο Κωνσταντίνο στην απελευθέρωση της το 1913.
Ο Μπουλέντ ζει και εργάζεται στην Κωνσταντινούπολη, αλλά δεν ξεχνά την καταγωγή του. Μάλιστα είναι ο δημιουργός ενός blog στο Ίντερνετ, με τίτλο το Yanya/Ioannina/Jannina στη διεύθυνση http://yanyafbk.blogspot.com/, όπου μιλά με νοσταλγία και θαυμασμό γα τη γη των προγόνων του, την οποία αισθάνεται και σαν την ιδιαίτερή του πατρίδα.
Όπως αναφέρει σχετικά ο ίδιος στο blog του, αυτό δημιουργήθηκε για να φέρει σε επαφή τους Γιαννιώτες με τους Τουρκογιαννιώτες και να επιτευχθεί και η ανταλλαγή επισκέψεων και αναμνήσεων. «Οι επισκέψεις μας ενδυναμώνουν τους δεσμούς φιλίας και αγάπης των δύο λαών. Αυτή η επαναπροσέγγιση των μεταναστών και των δύο χωρών είναι ό,τι καλύτερο μπορεί να γίνει για τους δύο λαούς», σημειώνει στο blog ο Μπουλέντ.
Στην ίδια ηλεκτρονική διεύθυνση αναφέρεται ακόμη, πως ο Μπουλέντ γνωρίζει πολλά πράγματα για τα σημερινά Γιάννινα, ενημερώνεται από το Ίντερνετ για διάφορα ζητήματα της πόλης, ενώ δηλώνει και οπαδός του ΠΑΣ ΓΙΑΝΝΙΝΑ!
Η πιο χαρακτηριστική πάντως «σφραγίδα» του Μπουλέντ για τη σχέση του με την ιδιαίτερη πατρίδα του και τον τόπο καταγωγής του, είναι το βιβλίο που ο ίδιος έχει γράψει με τίτλο "Yanya'nın Gözyaşları" (Δάκρυα των Γιαννίνων).
Παραθέτει ακόμη αναλυτικά και βιογραφίες Τουρκογιαννιωτών, που έμειναν στην ιστορία της πόλης, διατελέσαντες στον Τουρκικό Στρατό ή στη Διοίκηση, όπως ο πρώτος δήμαρχος της πόλης μετά την απελευθέρωση που ήταν ο Γιαγιά Μπέης. Οι Τουρκογιαννιώτες που παραμένουν εν ζωή, αλλά και οι απόγονοί τους, που διατηρούν τη φλόγα της ελληνικότητας στην ψυχή τους, είναι ένα ακόμη παράδειγμα της πολυπολιτισμικότητας των Ιωαννίνων, μίας πόλης με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, που χάθηκαν όμως είτε την περίοδο της ανταλλαγής του πληθυσμού, ως εφαρμογή της Συνθήκης της Λοζάννης είτε αργότερα κατά την περίοδο της γερμανικής Κατοχής, με τον εκτοπισμό της Εβραϊκής Κοινότητας των Ιωαννίνων.
Ποιοι ήταν οι Τουρκογιαννιώτες
H πλειονότητα των Χριστιανών Ρωμιών κατά τη διάρκεια της οθωμανικής κυριαρχίας της Ελλάδας, παραμένει αποστασιοποιημένη ως προς τους Μουσουλμάνους αφέντες τους. Επιπλέον, σταδιακά σταματάει ο εκτουρκισμός των λαών της Ρωμανίας. Οι συνήθεις εξισλαμισμοί δεν καταλήγουν πλέον απαραίτητα και σε εκτουρκισμό. Έτσι σε περιοχές του Ελληνισμού όπως η Ήπειρος, θα δημιουργηθούν ακμαίες κοινότητες Μουσουλμάνων Ρωμιών που όμως επωμίζονται το έργο της καταδυνάστευσης των Χριστιανών στις περιοχές τους.
Έτσι θα εμφανιστούν οι Τουρκοπόντιοι και οι Τουρκογιαννιώτες, ενώ ελληνόφωνοι Μουσουλμάνοι απόγονοί τους, διαβιούν ακόμα και σήμερα εξ ολοκλήρου εντός της κεμαλικής Τουρκίας.
Τα Γιάννινα έμειναν σχεδόν πέντε αιώνες υπό τον τουρκικό ζυγό από το 1430 έως το 1913, διάστημα που ήταν αρκετά μεγάλο για να αλλάξει η ελληνική συνείδηση των κατοίκων τους, η δομή της κοινωνίας και φυσικά οι θρησκευτικές τους πεποιθήσεις.
Aντίθετα, οι Tούρκοι ήταν εκείνοι που αφομοιώθηκαν - σε μεγάλο βαθμό - και αποδέχτηκαν τη νέα πραγματικότητα.
Ο χριστιανικός πληθυσμός των Ιωαννίνων υπερτερούσε πάντα του αντίστοιχου αριθμού των κατακτητών. Με το πέρασμα του χρόνου, δημιουργήθηκε ένας καινούργιος τύπος μουσουλμάνου οι Τουρκογιαννιώτες.
Γεννημένοι στα Γιάννενα, στο Kάστρο οι περισσότεροι, έζησαν αρμονικά με τους Έλληνες. Πολλοί από αυτούς ήταν γόνοι μικτών γάμων, είχαν μητρική γλώσσα την ελληνική, που ήταν μέχρι το 1869 και η επίσημη κρατική, είχαν αποφοιτήσει από ελληνικά σχολεία και διέθεταν ανεξίθρησκη συνείδηση.
Ζωντανή σε ελάχιστους η εθνική μνήμη
Το πέρασμα του χρόνου και οι μέθοδοι αφομοίωσης που συστηματικά αξιοποιήθηκαν, με πιο πρόσφατο τον κεμαλισμό, μπορεί να αλλοίωσαν, όμως δεν εξαφάνισαν την εθνική τους μνήμη.
Δυστυχώς, οι απόγονοι των περισσοτέρων από αυτούς λογικά και απόλυτα φυσιολογικά, έχουν απολέσει την ελληνικότητά τους, κυρίως μέσω ενσωμάτωσης στο μετά Κεμάλ τουρκικό έθνος. Γνωστή εξαίρεση αποτελούν, προς το παρόν, οι εκτός Τουρκίας Μουσουλμάνοι Κρητικοί (Κιριτλήδες), που αφθονούν σε Δωδεκάνησα, Λιβύη, Αίγυπτο, Λίβανο, αλλά και στη Συρία, όπου επιβιώνουν σε θύλακα με επίκεντρο χωριό ονόματι Χαμιντιέ, παραδόξως προς τιμήν του γενοκτόνου Οθωμανού σουλτάνου Αμπντούλ Χαμίντ Β, που τους εγκατέστησε εκεί.
Ίσως, οι Τουρκογιαννιώτες να αποτελέσουν μία ακόμη φωτεινή και ευχάριστη αν μη τι άλλο, εξαίρεση.
ele.gr
Ο Λουφτού Καραντάγ είναι 96 ετών, γεννηθείς το 1914 στα Γιάννινα. Τουρκογιαννιώτης βέρος. Έφυγε από τα Γιάννινα μαζί με χιλιάδες άλλους Τουρκογιαννιώτες στην ηλικία των 10 ετών, κατά την εφαρμογή της Συνθήκης της Λοζάννης για την ανταλλαγή πληθυσμών, που άρχισε να εφαρμόζεται και στα Γιάννινα το 1923 και ολοκληρώθηκε περί τα 1925.
Ο Λουφτού εξακολουθεί να μιλά πολύ καλά την ελληνική γλώσσα και μάλιστα με την γιαννιώτικη προφορά και τα γλωσσικά ιδιώματα της εποχής του. Λίγο πριν κλείσει έναν αιώνα ζωής ο Λουφτού, ο γηραιότερος επιζών Τουρκογιαννιώτης που μετακινήθηκε στην Τουρκία από τα Γιάννινα μαζί με την οικογένειά του, θα βρεθεί και πάλι στην πόλη, όπου γεννήθηκε!
Στις 18 Ιουνίου μία ομάδα απογόνων ανταλλαγέντων από διάφορες περιοχές της χώρας, μεταξύ αυτών και ο Λουφτού θα βρίσκονται στα Γιάννινα, στα πλαίσια της εκδρομής που πραγματοποιεί το Ίδρυμα Αποδήμων Λοζάννης (LMV) που ιδρύθηκε το 2000 στην Κωνσταντινούπολη από μετανάστες, που βρέθηκαν στην Τουρκία και άρχισαν να οργανώνονται και να αναζητούν επαφές με την πατρίδα τους και τα προγονικά τους εδάφη.
Έκτοτε έχουν γίνει κάπoιες σποραδικές επισκέψεις σε διάφορα μέρη της Ελλάδας από όπου οι ίδιοι ή οι πρόγονοί τους έφυγαν για την Τουρκία στα πλαίσια της ανταλλαγής, όμως η φετινή επίσκεψη θα είναι πιο οργανωμένη.
Οι επισκέπτες από την Τουρκία θα ξεκινήσουν από τη Θεσσαλονίκη την περιοδεία στα προγονικά τους εδάφη, θα ακολουθήσουν η Έδεσσα, τα Γιαννιτσά, η Καστοριά και τελικός προορισμός θα είναι τα Γιάννινα.
Όπως περιγράφεται και στο πρόγραμμα της επίσκεψης πρώτος σταθμός θα είναι το Δημοτικό Μουσείο (Τζαμί Ασλάν Πασά), δεύτερος ο τάφος του Αλή Πασά και το Βυζαντινό Μουσείο στην Ακρόπολη του Κάστρου, ενώ θα γίνει και περιήγηση στο Κάστρο.
Επικεφαλής ένας απόγονος του Εσάτ Πασά!
Πρωταγωνιστικό ρόλο όχι μόνο στην εκδρομή, αλλά και γενικότερα στην σύσταση του Ιδρύματος και στην προσπάθεια επαναπροσέγγισης των σχέσεων των δύο πλευρών κατέχει ο Μπουλέντ Κοτσάμεμι, Τουρκογιαννιώτης κι αυτός, απόγονος του Εσάτ Πασά, που παρέδωσε την πόλη στον διάδοχο Κωνσταντίνο στην απελευθέρωση της το 1913.
Ο Μπουλέντ ζει και εργάζεται στην Κωνσταντινούπολη, αλλά δεν ξεχνά την καταγωγή του. Μάλιστα είναι ο δημιουργός ενός blog στο Ίντερνετ, με τίτλο το Yanya/Ioannina/Jannina στη διεύθυνση http://yanyafbk.blogspot.com/, όπου μιλά με νοσταλγία και θαυμασμό γα τη γη των προγόνων του, την οποία αισθάνεται και σαν την ιδιαίτερή του πατρίδα.
Όπως αναφέρει σχετικά ο ίδιος στο blog του, αυτό δημιουργήθηκε για να φέρει σε επαφή τους Γιαννιώτες με τους Τουρκογιαννιώτες και να επιτευχθεί και η ανταλλαγή επισκέψεων και αναμνήσεων. «Οι επισκέψεις μας ενδυναμώνουν τους δεσμούς φιλίας και αγάπης των δύο λαών. Αυτή η επαναπροσέγγιση των μεταναστών και των δύο χωρών είναι ό,τι καλύτερο μπορεί να γίνει για τους δύο λαούς», σημειώνει στο blog ο Μπουλέντ.
Στην ίδια ηλεκτρονική διεύθυνση αναφέρεται ακόμη, πως ο Μπουλέντ γνωρίζει πολλά πράγματα για τα σημερινά Γιάννινα, ενημερώνεται από το Ίντερνετ για διάφορα ζητήματα της πόλης, ενώ δηλώνει και οπαδός του ΠΑΣ ΓΙΑΝΝΙΝΑ!
Η πιο χαρακτηριστική πάντως «σφραγίδα» του Μπουλέντ για τη σχέση του με την ιδιαίτερη πατρίδα του και τον τόπο καταγωγής του, είναι το βιβλίο που ο ίδιος έχει γράψει με τίτλο "Yanya'nın Gözyaşları" (Δάκρυα των Γιαννίνων).
Παραθέτει ακόμη αναλυτικά και βιογραφίες Τουρκογιαννιωτών, που έμειναν στην ιστορία της πόλης, διατελέσαντες στον Τουρκικό Στρατό ή στη Διοίκηση, όπως ο πρώτος δήμαρχος της πόλης μετά την απελευθέρωση που ήταν ο Γιαγιά Μπέης. Οι Τουρκογιαννιώτες που παραμένουν εν ζωή, αλλά και οι απόγονοί τους, που διατηρούν τη φλόγα της ελληνικότητας στην ψυχή τους, είναι ένα ακόμη παράδειγμα της πολυπολιτισμικότητας των Ιωαννίνων, μίας πόλης με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, που χάθηκαν όμως είτε την περίοδο της ανταλλαγής του πληθυσμού, ως εφαρμογή της Συνθήκης της Λοζάννης είτε αργότερα κατά την περίοδο της γερμανικής Κατοχής, με τον εκτοπισμό της Εβραϊκής Κοινότητας των Ιωαννίνων.
Ποιοι ήταν οι Τουρκογιαννιώτες
H πλειονότητα των Χριστιανών Ρωμιών κατά τη διάρκεια της οθωμανικής κυριαρχίας της Ελλάδας, παραμένει αποστασιοποιημένη ως προς τους Μουσουλμάνους αφέντες τους. Επιπλέον, σταδιακά σταματάει ο εκτουρκισμός των λαών της Ρωμανίας. Οι συνήθεις εξισλαμισμοί δεν καταλήγουν πλέον απαραίτητα και σε εκτουρκισμό. Έτσι σε περιοχές του Ελληνισμού όπως η Ήπειρος, θα δημιουργηθούν ακμαίες κοινότητες Μουσουλμάνων Ρωμιών που όμως επωμίζονται το έργο της καταδυνάστευσης των Χριστιανών στις περιοχές τους.
Έτσι θα εμφανιστούν οι Τουρκοπόντιοι και οι Τουρκογιαννιώτες, ενώ ελληνόφωνοι Μουσουλμάνοι απόγονοί τους, διαβιούν ακόμα και σήμερα εξ ολοκλήρου εντός της κεμαλικής Τουρκίας.
Τα Γιάννινα έμειναν σχεδόν πέντε αιώνες υπό τον τουρκικό ζυγό από το 1430 έως το 1913, διάστημα που ήταν αρκετά μεγάλο για να αλλάξει η ελληνική συνείδηση των κατοίκων τους, η δομή της κοινωνίας και φυσικά οι θρησκευτικές τους πεποιθήσεις.
Aντίθετα, οι Tούρκοι ήταν εκείνοι που αφομοιώθηκαν - σε μεγάλο βαθμό - και αποδέχτηκαν τη νέα πραγματικότητα.
Ο χριστιανικός πληθυσμός των Ιωαννίνων υπερτερούσε πάντα του αντίστοιχου αριθμού των κατακτητών. Με το πέρασμα του χρόνου, δημιουργήθηκε ένας καινούργιος τύπος μουσουλμάνου οι Τουρκογιαννιώτες.
Γεννημένοι στα Γιάννενα, στο Kάστρο οι περισσότεροι, έζησαν αρμονικά με τους Έλληνες. Πολλοί από αυτούς ήταν γόνοι μικτών γάμων, είχαν μητρική γλώσσα την ελληνική, που ήταν μέχρι το 1869 και η επίσημη κρατική, είχαν αποφοιτήσει από ελληνικά σχολεία και διέθεταν ανεξίθρησκη συνείδηση.
Ζωντανή σε ελάχιστους η εθνική μνήμη
Το πέρασμα του χρόνου και οι μέθοδοι αφομοίωσης που συστηματικά αξιοποιήθηκαν, με πιο πρόσφατο τον κεμαλισμό, μπορεί να αλλοίωσαν, όμως δεν εξαφάνισαν την εθνική τους μνήμη.
Δυστυχώς, οι απόγονοι των περισσοτέρων από αυτούς λογικά και απόλυτα φυσιολογικά, έχουν απολέσει την ελληνικότητά τους, κυρίως μέσω ενσωμάτωσης στο μετά Κεμάλ τουρκικό έθνος. Γνωστή εξαίρεση αποτελούν, προς το παρόν, οι εκτός Τουρκίας Μουσουλμάνοι Κρητικοί (Κιριτλήδες), που αφθονούν σε Δωδεκάνησα, Λιβύη, Αίγυπτο, Λίβανο, αλλά και στη Συρία, όπου επιβιώνουν σε θύλακα με επίκεντρο χωριό ονόματι Χαμιντιέ, παραδόξως προς τιμήν του γενοκτόνου Οθωμανού σουλτάνου Αμπντούλ Χαμίντ Β, που τους εγκατέστησε εκεί.
Ίσως, οι Τουρκογιαννιώτες να αποτελέσουν μία ακόμη φωτεινή και ευχάριστη αν μη τι άλλο, εξαίρεση.
ele.gr
Έχει επεξεργασθεί από τον/την sellos στις Πεμ 26 Απρ 2012 - 15:06, 2 φορές συνολικά
sellos- Respected
- Αριθμός μηνυμάτων : 25978
Ηλικία : 15
Τόπος : ΑΘΗΝΑ
Ομάδα :
Registration date : 01/11/2008
From Istanbul with love... to Ioannina :: Σχόλια
Οντως ειναι ωραιο..
και μαλιστα απο κατι που διαβασα σε αλλο φόρουμ
συμφωνα με τις μαρτυριες των καπετανιων στις ανταλαγες πληθυσμών
το εντυπωσιακο ήταν πως οι έλληνες που ερχοντουσαν στο λιμανι της Πρεβεζας
δεν ξεραν Ελληνικα και οι Τουρκοι που φευγαν απο αυτο δεν ξεραν Τούρκικα..
Μακαρι να γινονται κινησεις που φερνουν κοντα τους λαους και τους ανθρωπους γενικοτερα..
Και κατι που ειναι προσωπικη γνωμη,μακαρι καποτε να διαβρωθούν οι έννοιες
των κρατων,των εθνων κτλπ..και δημιουργηθουν πολυπολιτισμικες και πολυσυλεκτικες κοινωνιες..
και μαλιστα απο κατι που διαβασα σε αλλο φόρουμ
συμφωνα με τις μαρτυριες των καπετανιων στις ανταλαγες πληθυσμών
το εντυπωσιακο ήταν πως οι έλληνες που ερχοντουσαν στο λιμανι της Πρεβεζας
δεν ξεραν Ελληνικα και οι Τουρκοι που φευγαν απο αυτο δεν ξεραν Τούρκικα..
Μακαρι να γινονται κινησεις που φερνουν κοντα τους λαους και τους ανθρωπους γενικοτερα..
Και κατι που ειναι προσωπικη γνωμη,μακαρι καποτε να διαβρωθούν οι έννοιες
των κρατων,των εθνων κτλπ..και δημιουργηθουν πολυπολιτισμικες και πολυσυλεκτικες κοινωνιες..
86 χρόνια μετά
Στον τόπο που γεννήθηκε και έζησε τα πρώτα χρόνια της ζωής του, επέστρεψε ο Τουρκογιαννιώτης Λουτφού Καραντάγ
Στιγμές συγκίνησης, βγαλμένες από ένα άγνωστο ιστορικό παρελθόν των Ιωαννίνων, εκτυλίχθηκαν το μεσημέρι στο κτίριο που τα τελευταία χρόνια στεγάζει ύστερα από την ανακαίνισή του, την 6η Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων.
Ο 96χρονος Λουτφού Καραντάγ, Τουρκογιαννιώτης στην καταγωγή, που γεννήθηκε το 1914 στα Γιάννινα και έφυγε σε ηλικία 10 ετών μετά την εφαρμογή της συνθήκης της Λωζάνης για την ανταλλαγή των πληθυσμών, επέστρεψε στον τόπο που γεννήθηκε, μαζί με μία ομάδα 33 Τουρκογιαννιωτών, απόγονοι όλοι δεύτερης και τρίτης γενιάς, που παρότι έχουν περάσει 85 χρόνια από την φυγή των προγόνων τους από τα Γιάννινα, εξακολουθούν να διατηρούν τη γιαννιώτικη ψυχή, δηλώνοντας με περηφάνια πως είναι Τουρκογιαννιώτες.
Ο Λουτφού Καραντάγ εξακολουθεί να μιλά την ελληνική γλώσσα σχεδόν άπταιστα, αφού παρότι βρισκόταν στην Κωνσταντινούπολη ποτέ δεν ξέχασε αυτός και οι γονείς του, την καταγωγή τους.
Πριν από μερικά χρόνια ιδρύθηκε το Ίδρυμα Ανταλλαγέντων Λωζάνης (LMV) από Τούρκους μετανάστες, απογόνους εκείνων που περιλήφθηκαν στην ανταλλαγή των πληθυσμών απόρροια της συνθήκης της Λωζάνης.
Μία ομάδα 33 Τούρκων, μεταξύ των οποίων και 15 περίπου Τουρκογιαννιώτες στην καταγωγή ξεκίνησαν πριν από λίγες ημέρες από την Κωνσταντινούπολη την επίσκεψή τους στα προγονικά εδάφη, ξεκινώντας από την Θεσσαλονίκη και περνώντας στην Έδεσσα, τα Γιαννιτσά, την Καστοριά και φτάνοντας χθες στα Γιάννινα.
Αμέσως μετά την άφιξή τους στην πόλη ο Λουτφού Καραντάγ ζήτησε να τον οδηγήσουν στην οδό Ασωπίου, όπου θέλησε να επισκεφθεί το σπίτι στο οποίο γεννήθηκε την Πρωτομαγιά του 1914. Αυτό και έγινε μέσα σε συγκινησιακά φορτισμένο κλίμα με τον 96χρονο Τουρκογιαννιώτη να στέκεται μπροστά στην εξώπορτα και έπειτα να σκύβει και να την φιλά.
Ο προϊστάμενος της 6ης Εφορείας Νεωτέρων Μνημείων Σπύρος Πανταζής άνοιξε διάπλατα τις πόρτες του κτιρίου και υποδέχθηκε τους αδελφούς Τουρκογιαννιώτες, κυρίως όμως τον 96χρονο που για πρώτη φορά μετά από 85 χρόνια πέρασε το κατώφλι του σπιτιού του.
Ακολούθησε ξενάγηση από τον κ. Πανταζή και ενημέρωση για τις εργασίες αναστήλωσης που έγιναν στο κτίριο, γνωστό και ως αρχοντικό Μίσσιου, προκειμένου να καταστεί και πάλι λειτουργικό και όπου τα τελευταία επτά χρόνια στεγάζεται η Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων.
Ιδιαίτερα χαρούμενος και συγκινημένος ο 96χρονος Λουτφού, μιλώντας στην «Ε» θυμήθηκε τα παιδικά του χρόνια και δήλωσε ικανοποιημένος που το σπίτι όπου γεννήθηκε δεν είχε την τύχη άλλων που κατέρρευσαν από την δύναμη του χρόνου, αλλά συντηρήθηκε και είναι σήμερα ένα εντυπωσιακό και επιβλητικό κτίριο.
Η ομάδα των Τουρκογιαννιωτών έμεινε ουσιαστικά για λίγες μόνο ώρες στα Γιάννινα, καθώς αναχωρεί και πάλι σήμερα για τη Θεσσαλονίκη και επιστρέφει στην Κωνσταντινούπολη.
Στη διάρκεια της ολιγόωρης επίσκεψής τους πρόλαβαν να περιηγηθούν στο κάστρο και στο Νησί της Παμβώτιδας. Οι περισσότεροι από αυτούς έδωσαν την υπόσχεση, ότι θα επιστρέψουν και την επόμενη φορά θα είναι και πιο πολλοί, αλλά θα έχουν στη διάθεσή τους και περισσότερο χρόνο προκειμένου να δουν από κοντά τα προγονικά τους εδάφη.
http://www.ele.gr/ShowArticle.aspx?ID=2953
Στον τόπο που γεννήθηκε και έζησε τα πρώτα χρόνια της ζωής του, επέστρεψε ο Τουρκογιαννιώτης Λουτφού Καραντάγ
Στιγμές συγκίνησης, βγαλμένες από ένα άγνωστο ιστορικό παρελθόν των Ιωαννίνων, εκτυλίχθηκαν το μεσημέρι στο κτίριο που τα τελευταία χρόνια στεγάζει ύστερα από την ανακαίνισή του, την 6η Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων.
Ο 96χρονος Λουτφού Καραντάγ, Τουρκογιαννιώτης στην καταγωγή, που γεννήθηκε το 1914 στα Γιάννινα και έφυγε σε ηλικία 10 ετών μετά την εφαρμογή της συνθήκης της Λωζάνης για την ανταλλαγή των πληθυσμών, επέστρεψε στον τόπο που γεννήθηκε, μαζί με μία ομάδα 33 Τουρκογιαννιωτών, απόγονοι όλοι δεύτερης και τρίτης γενιάς, που παρότι έχουν περάσει 85 χρόνια από την φυγή των προγόνων τους από τα Γιάννινα, εξακολουθούν να διατηρούν τη γιαννιώτικη ψυχή, δηλώνοντας με περηφάνια πως είναι Τουρκογιαννιώτες.
Ο Λουτφού Καραντάγ εξακολουθεί να μιλά την ελληνική γλώσσα σχεδόν άπταιστα, αφού παρότι βρισκόταν στην Κωνσταντινούπολη ποτέ δεν ξέχασε αυτός και οι γονείς του, την καταγωγή τους.
Πριν από μερικά χρόνια ιδρύθηκε το Ίδρυμα Ανταλλαγέντων Λωζάνης (LMV) από Τούρκους μετανάστες, απογόνους εκείνων που περιλήφθηκαν στην ανταλλαγή των πληθυσμών απόρροια της συνθήκης της Λωζάνης.
Μία ομάδα 33 Τούρκων, μεταξύ των οποίων και 15 περίπου Τουρκογιαννιώτες στην καταγωγή ξεκίνησαν πριν από λίγες ημέρες από την Κωνσταντινούπολη την επίσκεψή τους στα προγονικά εδάφη, ξεκινώντας από την Θεσσαλονίκη και περνώντας στην Έδεσσα, τα Γιαννιτσά, την Καστοριά και φτάνοντας χθες στα Γιάννινα.
Αμέσως μετά την άφιξή τους στην πόλη ο Λουτφού Καραντάγ ζήτησε να τον οδηγήσουν στην οδό Ασωπίου, όπου θέλησε να επισκεφθεί το σπίτι στο οποίο γεννήθηκε την Πρωτομαγιά του 1914. Αυτό και έγινε μέσα σε συγκινησιακά φορτισμένο κλίμα με τον 96χρονο Τουρκογιαννιώτη να στέκεται μπροστά στην εξώπορτα και έπειτα να σκύβει και να την φιλά.
Ο προϊστάμενος της 6ης Εφορείας Νεωτέρων Μνημείων Σπύρος Πανταζής άνοιξε διάπλατα τις πόρτες του κτιρίου και υποδέχθηκε τους αδελφούς Τουρκογιαννιώτες, κυρίως όμως τον 96χρονο που για πρώτη φορά μετά από 85 χρόνια πέρασε το κατώφλι του σπιτιού του.
Ακολούθησε ξενάγηση από τον κ. Πανταζή και ενημέρωση για τις εργασίες αναστήλωσης που έγιναν στο κτίριο, γνωστό και ως αρχοντικό Μίσσιου, προκειμένου να καταστεί και πάλι λειτουργικό και όπου τα τελευταία επτά χρόνια στεγάζεται η Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων.
Ιδιαίτερα χαρούμενος και συγκινημένος ο 96χρονος Λουτφού, μιλώντας στην «Ε» θυμήθηκε τα παιδικά του χρόνια και δήλωσε ικανοποιημένος που το σπίτι όπου γεννήθηκε δεν είχε την τύχη άλλων που κατέρρευσαν από την δύναμη του χρόνου, αλλά συντηρήθηκε και είναι σήμερα ένα εντυπωσιακό και επιβλητικό κτίριο.
Η ομάδα των Τουρκογιαννιωτών έμεινε ουσιαστικά για λίγες μόνο ώρες στα Γιάννινα, καθώς αναχωρεί και πάλι σήμερα για τη Θεσσαλονίκη και επιστρέφει στην Κωνσταντινούπολη.
Στη διάρκεια της ολιγόωρης επίσκεψής τους πρόλαβαν να περιηγηθούν στο κάστρο και στο Νησί της Παμβώτιδας. Οι περισσότεροι από αυτούς έδωσαν την υπόσχεση, ότι θα επιστρέψουν και την επόμενη φορά θα είναι και πιο πολλοί, αλλά θα έχουν στη διάθεσή τους και περισσότερο χρόνο προκειμένου να δουν από κοντά τα προγονικά τους εδάφη.
http://www.ele.gr/ShowArticle.aspx?ID=2953
«Τούρκος στην Ελλάδα, ελληνόσπορος στην Τουρκία»
- Η συγκλονιστική μαρτυρία του μοναδικού εν ζωή Τουρκογιαννιώτη που έφυγε με την ανταλλαγή
και επέστρεψε στα Γιάννινα για να δει το σπίτι που γεννήθηκε 86 χρόνια μετά
Του ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ
Συμπληρώνοντας μία δεκαετία περίπου στο επάγγελμα του δημοσιογράφου, έχουμε να θυμόμαστε πολλές ιδιαίτερες στιγμές, από εκείνες που μία συνάντηση, μία λέξη, δύο μάτια βουρκωμένα, μπορούν να σε κάνουν να σκεφτείς πραγματικά πόσα πράγματα δεν έμαθες ποτέ σου, πόσα πράγματα τα προσπερνάμε έτσι απλά, πόσες αλήθειες κρύβουν οι λέξεις, οι μνήμες, τα δάκρυα… Μία από αυτές τις στιγμές είχαμε την ευκαιρία να ζήσουμε την Παρασκευή και το Σάββατο που μας πέρασε στην ολιγόωρη παραμονή στα Γιάννινα μίας ομάδας απογόνων Τουρκογιαννιωτών, που επισκέφθηκαν την πόλη μας… Ή μάλλον (και) την πόλη τους, αφού έτσι την νιώθουν, έτσι την αισθάνονται…
Μεταξύ αυτών και ο 96χρονος πια Λουτφού Καραντάγ, ο μοναδικός όπως ισχυρίζεται, Τουρκογιαννιώτης εν ζωή από τους 1500 που έφυγαν από τα Γιάννινα το 1924, στα πλαίσια της εφαρμογής της Συνθήκης της Λοζάννης για την ανταλλαγή των πληθυσμών.
Ο Λουτφού, όπως γράψαμε σχετικά και το Σάββατο, γεννήθηκε το 1914 στα Γιάννινα, πήγε σχολείο στα Γιάννινα, έμαθε την ελληνική γλώσσα και μόνον και ο ίδιος, αλλά και η οικογένειά του πέρασαν δύσκολες ώρες και τα τελευταία χρόνια πριν φύγουν από τα Γιάννινα για την Τουρκία, αλλά και στην Τουρκία, στην περιοχή Παντίκι, όπου εγκαταστάθηκαν οι Τουρκογιαννιώτες.
Επειδή τέτοιες ευκαιρίες δεν προσφέρονται συχνά και επειδή ποτέ δεν ξέρεις αν θα σου παρουσιαστεί πάλι, προσπαθήσαμε να πείσουμε τον 96χρονο Λουτφού να μας μιλήσει για εκείνα τα χρόνια, για τις σχέσεις με τους Γιαννιώτες, με τον κόσμο, τη γειτονιά, για τα Γιάννινα της δεκαετίας του 1910. Πολύ δε περισσότερο από τη στιγμή που μιλά άπταιστα τα ελληνικά. Μέχρι το 1993 άλλωστε, όπως μας είπε στο σπίτι του, στην Πόλη, μόνο ελληνικά μιλούσαν!
Έχοντας συνοδεύσει τον Λουτφού την Παρασκευή στο σπίτι όπου γεννήθηκε και στο οποίο σήμερα στεγάζεται η 6η Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων στην οδό Ασωπίου, ήμασταν σχεδόν σίγουροι ότι τα πάντα θα ξεκινούσαν και θα τελείωναν με τις αναφορές για το σπίτι. Την ξύλινη πόρτα που φίλησε, όταν έφτασε μπροστά της… Ξύπνησαν οι μνήμες του Λουτφού, μα κάτι μάς έτρωγε και ’μας. Μήπως σκέφτονται τούτοι εδώ να ζητήσουν τίποτε ως αντάλλαγμα, ως αποζημίωση; Να διεκδικήσουν τα σπίτια, που λένε, πως ήταν δικά τους. Καχύποπτος λαός οι Έλληνες… Έτσι είναι. Μα, η καθαρή ματιά του Λουτφού και τα ειλικρινή «ευχαριστώ» που είπε στον Σπ. Πανταζή προϊστάμενο της Εφορείας, που άνοιξε την πόρτα και τους καλοδέχτηκε, δεν άφησαν περιθώρια αμφιβολιών.
«Τώρα που μπήκα στο σπίτι που γεννήθηκα και έζησα μέχρι τα 10 μου, δε θέλω τίποτε άλλο», λέει ο Λουτφού.
Και η συνέντευξη - αφήγηση του Λουτφού ξεκινά κάπως έτσι…
«Γεννήθηκα την 1η Μαΐου 1914 στα Γιάννινα και έζησα εδώ ως το 1924 που φύγαμε με την οικογένειά μου και με την ανταλλαγή για την Τουρκία. Ήρθα άλλες δύο φορές στα Γιάννινα το 1993 και το 2002, αλλά δεν κατάφερα να δω το σπίτι μου. Τώρα που το είδα πρώτη φορά, είμαι ευτυχισμένος και χαρούμενος, που το έφτιαξαν και είναι ένα πραγματικό κόσμημα».
Πως ήταν οι οικογενειακές σας στιγμές στα Γιάννινα;
«Στα Γιάννινα ζούσαμε εγώ τα τέσσερα αδέρφια μου και οι γονείς μου. Τα Γιάννινα ήταν μικρά, η πόλη γύρω από τη λίμνη ήταν. Ο πατέρας μου ήταν διευθυντής στην Οθωμανική Τράπεζα και εργαζόταν στη Δραγοψά, που τότε είχε 75 σπίτια και εξυπηρετούσε όλη την γύρω περιοχή. Από την οικογένειά μου μόνο ο πατέρας μου ήξερε τούρκικα. Είχε πάει στην Πόλη, εκπαιδεύτηκε για τη δουλειά και επέστρεψε. Εμείς δεν ξέραμε ούτε μία λέξη τούρκικη. Μάθαμε τη γλώσσα μετά από ένα χρόνο, από όταν φτάσαμε στην Τουρκία. Στο σπίτι μου, μέχρι το 1993 που πέθανε η μάνα μου, μιλούσαμε μόνο ελληνικά».
Πως ζούσατε με τους άλλους Γιαννιώτες;
«Όλα ήταν υπέροχα, μέχρι το 1921 και τότε που άρχισε να ηττάται ο ελληνικός στρατός στη Μ. Ασία. Ειδικά μετά την επιστροφή κάποιων στρατιωτών από το μαχαλά που γύρισαν τραυματίες, η κατάσταση ήταν πολύ άσχημη. Γύρισε ένας στρατιώτης από τη Σμύρνη με κομμένο πόδι και ξεσήκωνε τους άλλους Γιαννιώτες κατά των Τούρκων. Δεν τολμούσαμε να βγούμε από το σπίτι. Μας έβριζαν, μας απειλούσαν, μας έλεγαν να φύγουμε από εδώ, δε μας ήθελαν… Μόνο ένας ενοικιαστής που είχαμε σε ένα άλλο σπίτι, δικηγόρος ήταν, Νέστορας το όνομά του το μικρό, μας αντιμετώπιζε όπως και πριν και μας βοηθούσε. Μαζευόταν καμιά φορά μπροστά στην εξώπορτα του σπιτιού, αυτή που φίλησα χθες μόλις την είδα, την χτυπούσαν με πέτρες και τραγουδούσαν: «Μ’ αυτόν τον Κωνσταντίνο μ’ αυτόν τον βασιλιά, θα διώξουμε τους Τούρκους, στην κόκκινη μηλιά, θα πάρουμε την Πόλη και την Αγιά Σοφιά, θα διώξουμε τους Τούρκους στην κόκκινη μηλιά»…
Το θυμάσαι ακόμη;
«Δεν πρόκειται να το ξεχάσω ποτέ…»
Πώς φύγατε από τα Γιάννινα και πως σας υποδέχτηκαν στην Τουρκία;
«Διωγμένοι φύγαμε. Στα κρυφά. Από τα Γιάννινα με αυτοκίνητα στην Πρέβεζα και από εκεί με πλοίο στην Κωνσταντινούπολη. 1500 νομάτοι ήμασταν από τα Γιάννινα. Μας είπαν, θα φύγετε και θα πάτε κάπου που σας έχει ετοιμάσει τα κτίρια για να μείνετε η Τουρκία. Όλους τους Γιαννιώτες μας πήγαν στο Παντίκι. Παραθαλάσσια περιοχή, ωραίο μέρος, αλλά εκεί μας θεωρούσαν ξένους, Έλληνες. Ελληνικό σπόρο μας έλεγαν και δε ήθελαν ούτε να συζητήσουν με ’μας. Δύσκολα χρόνια περάσαμε κι εκεί. Πολύ δύσκολα, αλλά όσο περνούσε ο καιρός ήμασταν καλύτερα και τα καταφέραμε».
Συζητούσατε στο σπίτι για τα Γιάννινα;
«Όχι και πολλά πράγματα. Δεν ξέρω αν οι γονείς μου συζητούσαν, αλλά δεν ήθελαν να το κάνουν μπροστά μας».
Γεννήθηκες στα Γιάννινα, μεγάλωσες εδώ, έζησες τα περισσότερα χρόνια στην Τουρκία. Τι αισθάνεσαι περισσότερο, Τούρκος ή Έλληνας, μουσουλμάνος στο θρήσκευμα;
«Τουρκογιαννιώτης είμαι. Αυτά τα χώματα εδώ είναι της μάνας μου. Μαζί πήγαμε χθες στο σπίτι, είδες τη συγκίνησή μου μπροστά στην πόρτα, στο κατώφλι. Τουρκογιαννιώτης…»
Τι χωρίζει τους δύο λαούς;
«Σήμερα, τα παιδιά μου και τα εγγόνια μου και των άλλων Τουρκογιαννιωτών αισθάνονται κι αυτοί τις ρίζες τους εδώ στα Γιάννινα. Αδέρφια είμαστε. 400 χρόνια μαζί ζήσαμε. Φίλοι, αδέρφια… Σκοτωνόμασταν, αλλά ζήσαμε μαζί, ξέραμε ο ένας τον άλλον καλά… Οι λαοί δεν έχουν τίποτε να χωρίσουν, αλλά οι κυβερνήσεις… Σήμερα, δεν είμαστε καλά. Μία κυρία από την ομάδα που ήρθαμε, είχε πρόβλημα, γιατί στο προξενείο στην Άγκυρα δεν υπογράφανε στο διαβατήριό της, για να έρθει στην Ελλάδα, επειδή είχε επισκεφθεί την Κύπρο και είχε σφραγίδα που έγραφε Κύπρος. Δεν είμαστε όσο καλά πρέπει να είμαστε…»
Να μας ξανάρθεις του χρόνου.
«Εντάξει, δεν είναι κι εύκολο, μπαίνω στα 97».
Δεν είσαι και μικρός…
«Μικρός είμαι, αλλά έχουμε και δουλειές», λέει ο Λουτφού γελώντας και τον αποχαιρετάμε μαζί και τους υπόλοιπους Τουρκογιαννιώτες, που αναχώρησαν το Σάββατο για τις Σέρρες.
«Είμαστε πολίτες του κόσμου»
Οι επισκέψεις και οι επαφές των απογόνων κυρίως των ανταλλαγέντων της δεκαετίας του 1920 πύκνωσαν μετά την ίδρυση του Ιδρύματος Ανταλλαγέντων Λοζάννης (LMV) το 1999 στην Κωνσταντινούπολη.
Η αιτία που γέννησε την ιδέα της ίδρυσης αυτού του Ιδρύματος ήταν οι σεισμοί που έγιναν την ίδια χρονιά, αλλά και τις προηγούμενες σε Ελλάδα και Τουρκία. Έκτοτε, το Ίδρυμα γνωρίζει ολοένα και μεγαλύτερη αποδοχή, τυγχάνει γενικής αναγνώρισης σε ολόκληρη την Τουρκία και έχει θέσει υπό την ομπρέλα του 30 σωματεία από διάφορες πόλεις της Τουρκίας, όπου έφτασαν ανταλλαγέντες.
Ένας από τους πρωτεργάτες της ίδρυσης του LMV το 1999 ήταν και ο Σεφέρ Γκιουβένς, που βρέθηκε και αυτός την Παρασκευή και το Σάββατο στα Γιάννινα.
Ο κ. Γκιουβένς αναφέρθηκε στην λειτουργία και τους σκοπούς του Ιδρύματος που περιλαμβάνει στους κόλπους του απογόνους ανταλλαγέντων από τα Γιάννινα, τη Θεσσαλονίκη, την Κοζάνη, τα Γρεβενά, την Φλώρινα, τις Σέρρες και αλλού.
«Μέχρι το 1999 δεν ήμασταν οργανωμένοι. Έκτοτε όμως αναπτύσσεται σαν μόδα και οργανώνονται παντού συγκεντρώσεις απογόνων των ανταλλαγέντων. Οι σκοποί του Ιδρύματος είναι οι δύο λαοί που έζησαν αιώνες μαζί, μέσα σε κακές ημέρες στην πλειοψηφία τους, να αποδείξουμε, ότι δεν είναι εχθροί αλλά φίλοι και πως από κοινού μπορούμε να συμβάλλουμε στο να μη χαθεί η πολιτιστική και πολιτισμική μας κληρονομιά. Το Ίδρυμα βρίσκεται μακριά από την πολιτική και το κεφάλαιο, κρατάμε την ίδια απόσταση και από τις δύο κυβερνήσεις. Δε θέλουμε να μπλέξουμε την καταγωγή μας και αυτό που θέλουμε να διατηρήσουμε με την πολιτική των δύο χωρών», σημείωσε ο κ. Γκιουβένς.
Κλείνοντας, ρωτήσαμε τον κ. Γκιουβένς τι αισθάνεται περισσότερο, αν είναι Τούρκος ή Έλληνας στην καταγωγή, μουσουλμάνος στο θρήσκευμα.
«Είμαι πολίτης της τουρκικής δημοκρατίας και αισθάνομαι Τούρκος. Η πολιτισμική μας ταυτότητα όμως είναι Τουρκογιαννιώτης. Πολλοί από τους απογόνους των ανταλλαγέντων μιλάνε ως μητρική γλώσσα τα Ελληνικά, τα Βουλγάρικα ή τη γλώσσα της χώρας από την οποία έφτασαν στην Τουρκία. Έτσι, αισθάνομαι ως πολίτης του κόσμου».
Και η απόγονος του Εσάτ Πασά!
Καθηγήτρια Οθωμανικού Πολιτισμού σε Πανεπιστήμιο της Άγκυρας η κα Φιλίς, που δηλώνει απόγονη της οικογένειας του Εσάτ Πασά και του Βεχήπ Μπέη.
Τα συγγενικά της πρόσωπα, οι πρόγονοί της, από την γιαγιά και την προγιαγιά της ακόμη, που ζούσαν στα Γιάννινα έφυγαν το 1912 από την πόλη, διαισθανόμενοι ή έχοντας την «εσωτερική» πληροφόρηση για τις δύσκολες ημέρες που θα έρθουν και δεν συμπεριλαμβάνονται στους ανταλλαγέντες. Ωστόσο, διατήρησαν την ελληνική πολιτισμική τους ταυτότητα αλλά και την ελληνική γλώσσα, την οποία μιλούσαν για πολλά χρόνια στην Τουρκία.
«Στο σπίτι μιλούσαμε μόνο Ελληνικά ή Γιαννιώτικα. Λέγοντας Γιαννιώτικα, μιλάμε για μια διάλεκτο που χρησιμοποιούσαμε στην Πόλη που δεν είχε σχέση με τα Ρωμέικα των Κωνσταντινουπολιτών. Άλλοτε ήταν η ελληνική γλώσσα με τουρκική σύνταξη και άλλοτε οι τουρκικές λέξεις με ελληνική σύνταξη. Οι πρόγονοί μου, όπως έχω αναζητήσει το γενεαλογικό μου δέντρο ήρθαν στα Γιάννινα μεταξύ του 15ου και του 17ου αιώνα από την Τουρκία. Μέχρι τότε στην τοπική διοίκηση ήταν ελάχιστοι οι Οθωμανοί, που άρχισαν όμως να αυξάνονται από τον 17ο αιώνα».
Υπήρχε νοσταλγία εκείνων που έφυγαν από τα Γιάννινα για τον τόπο όπου γεννήθηκαν και μεγάλωσαν, ρωτήσαμε την κα Φιλίς.
«Η γιαγιά μου μιλούσε πάντα για τα Γιάννινα. Έχω πολλά οικογενειακά κειμήλια στο σπίτι μου και θα ήταν χαρά μου αν γίνει κάποια έκθεση να τα φέρω για να τα δει όλος ο κόσμος. Η γιαγιά μου είχε κεντήσει σε ένα χαρτόνι με κλωστές, το όνομα μιας εφημερίδας των Ιωαννίνων, φτιάχνοντας μια θήκη για τις εφημερίδες. Τη θήκη αυτή την έχω ακόμη, αλλά δεν θυμάμαι το όνομα της εφημερίδας. Είναι η πέμπτη φορά που έρχομαι στα Γιάννινα, όμως από την δεύτερη ή τρίτη επίσκεψη βιώνω έντονα συναισθήματα. Αισθάνομαι ότι σε αυτούς τους δρόμους περπατά η γιαγιά μου. Κάθε φορά που έρχομαι ψάχνω το σπίτι που μου έλεγε, ότι γεννήθηκε και έζησε. Όπως μου είπε αυτό έγινε μετά προξενείο της Αυστρίας και έπειτα νηπιαγωγείο. Δυστυχώς δεν έχω καταφέρει ακόμη να το εντοπίσω».
Πόσο Γιαννιώτισσα αισθάνεσθε, ρωτήσαμε κλείνοντας την κα Φιλίς.
«Όταν μαζευόμαστε στην Τουρκία και στο Ίδρυμα εμείς που καταγόμαστε από τα Γιάννινα αισθανόμαστε κάπως ανώτεροι από όλους τους υπόλοιπους ανταλλαγέντες, γιατί τα Γιάννινα θεωρούνταν μια κοσμοπολίτικη και ανώτερη περιοχή. Αυτό το έχουμε διατηρήσει και μεταξύ μας. Είμαστε πολίτες της Τουρκίας όμως προσωπικά θα μπορούσα να ζήσω σε πολλά μέρη και φυσικά και στα Γιάννινα. Όπως βλέπουμε και στις εκδρομές που κάνουμε, τα κοινά στοιχεία μεταξύ των δύο λαών είναι πάρα πολλά, από τις απλές καθημερινές συνήθειες, όπως το φαγητό, μέχρι τον τρόπο ζωής και το ήθος», σημείωσε.
ele.gr
- Η συγκλονιστική μαρτυρία του μοναδικού εν ζωή Τουρκογιαννιώτη που έφυγε με την ανταλλαγή
και επέστρεψε στα Γιάννινα για να δει το σπίτι που γεννήθηκε 86 χρόνια μετά
Του ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ
Συμπληρώνοντας μία δεκαετία περίπου στο επάγγελμα του δημοσιογράφου, έχουμε να θυμόμαστε πολλές ιδιαίτερες στιγμές, από εκείνες που μία συνάντηση, μία λέξη, δύο μάτια βουρκωμένα, μπορούν να σε κάνουν να σκεφτείς πραγματικά πόσα πράγματα δεν έμαθες ποτέ σου, πόσα πράγματα τα προσπερνάμε έτσι απλά, πόσες αλήθειες κρύβουν οι λέξεις, οι μνήμες, τα δάκρυα… Μία από αυτές τις στιγμές είχαμε την ευκαιρία να ζήσουμε την Παρασκευή και το Σάββατο που μας πέρασε στην ολιγόωρη παραμονή στα Γιάννινα μίας ομάδας απογόνων Τουρκογιαννιωτών, που επισκέφθηκαν την πόλη μας… Ή μάλλον (και) την πόλη τους, αφού έτσι την νιώθουν, έτσι την αισθάνονται…
Μεταξύ αυτών και ο 96χρονος πια Λουτφού Καραντάγ, ο μοναδικός όπως ισχυρίζεται, Τουρκογιαννιώτης εν ζωή από τους 1500 που έφυγαν από τα Γιάννινα το 1924, στα πλαίσια της εφαρμογής της Συνθήκης της Λοζάννης για την ανταλλαγή των πληθυσμών.
Ο Λουτφού, όπως γράψαμε σχετικά και το Σάββατο, γεννήθηκε το 1914 στα Γιάννινα, πήγε σχολείο στα Γιάννινα, έμαθε την ελληνική γλώσσα και μόνον και ο ίδιος, αλλά και η οικογένειά του πέρασαν δύσκολες ώρες και τα τελευταία χρόνια πριν φύγουν από τα Γιάννινα για την Τουρκία, αλλά και στην Τουρκία, στην περιοχή Παντίκι, όπου εγκαταστάθηκαν οι Τουρκογιαννιώτες.
Επειδή τέτοιες ευκαιρίες δεν προσφέρονται συχνά και επειδή ποτέ δεν ξέρεις αν θα σου παρουσιαστεί πάλι, προσπαθήσαμε να πείσουμε τον 96χρονο Λουτφού να μας μιλήσει για εκείνα τα χρόνια, για τις σχέσεις με τους Γιαννιώτες, με τον κόσμο, τη γειτονιά, για τα Γιάννινα της δεκαετίας του 1910. Πολύ δε περισσότερο από τη στιγμή που μιλά άπταιστα τα ελληνικά. Μέχρι το 1993 άλλωστε, όπως μας είπε στο σπίτι του, στην Πόλη, μόνο ελληνικά μιλούσαν!
Έχοντας συνοδεύσει τον Λουτφού την Παρασκευή στο σπίτι όπου γεννήθηκε και στο οποίο σήμερα στεγάζεται η 6η Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων στην οδό Ασωπίου, ήμασταν σχεδόν σίγουροι ότι τα πάντα θα ξεκινούσαν και θα τελείωναν με τις αναφορές για το σπίτι. Την ξύλινη πόρτα που φίλησε, όταν έφτασε μπροστά της… Ξύπνησαν οι μνήμες του Λουτφού, μα κάτι μάς έτρωγε και ’μας. Μήπως σκέφτονται τούτοι εδώ να ζητήσουν τίποτε ως αντάλλαγμα, ως αποζημίωση; Να διεκδικήσουν τα σπίτια, που λένε, πως ήταν δικά τους. Καχύποπτος λαός οι Έλληνες… Έτσι είναι. Μα, η καθαρή ματιά του Λουτφού και τα ειλικρινή «ευχαριστώ» που είπε στον Σπ. Πανταζή προϊστάμενο της Εφορείας, που άνοιξε την πόρτα και τους καλοδέχτηκε, δεν άφησαν περιθώρια αμφιβολιών.
«Τώρα που μπήκα στο σπίτι που γεννήθηκα και έζησα μέχρι τα 10 μου, δε θέλω τίποτε άλλο», λέει ο Λουτφού.
Και η συνέντευξη - αφήγηση του Λουτφού ξεκινά κάπως έτσι…
«Γεννήθηκα την 1η Μαΐου 1914 στα Γιάννινα και έζησα εδώ ως το 1924 που φύγαμε με την οικογένειά μου και με την ανταλλαγή για την Τουρκία. Ήρθα άλλες δύο φορές στα Γιάννινα το 1993 και το 2002, αλλά δεν κατάφερα να δω το σπίτι μου. Τώρα που το είδα πρώτη φορά, είμαι ευτυχισμένος και χαρούμενος, που το έφτιαξαν και είναι ένα πραγματικό κόσμημα».
Πως ήταν οι οικογενειακές σας στιγμές στα Γιάννινα;
«Στα Γιάννινα ζούσαμε εγώ τα τέσσερα αδέρφια μου και οι γονείς μου. Τα Γιάννινα ήταν μικρά, η πόλη γύρω από τη λίμνη ήταν. Ο πατέρας μου ήταν διευθυντής στην Οθωμανική Τράπεζα και εργαζόταν στη Δραγοψά, που τότε είχε 75 σπίτια και εξυπηρετούσε όλη την γύρω περιοχή. Από την οικογένειά μου μόνο ο πατέρας μου ήξερε τούρκικα. Είχε πάει στην Πόλη, εκπαιδεύτηκε για τη δουλειά και επέστρεψε. Εμείς δεν ξέραμε ούτε μία λέξη τούρκικη. Μάθαμε τη γλώσσα μετά από ένα χρόνο, από όταν φτάσαμε στην Τουρκία. Στο σπίτι μου, μέχρι το 1993 που πέθανε η μάνα μου, μιλούσαμε μόνο ελληνικά».
Πως ζούσατε με τους άλλους Γιαννιώτες;
«Όλα ήταν υπέροχα, μέχρι το 1921 και τότε που άρχισε να ηττάται ο ελληνικός στρατός στη Μ. Ασία. Ειδικά μετά την επιστροφή κάποιων στρατιωτών από το μαχαλά που γύρισαν τραυματίες, η κατάσταση ήταν πολύ άσχημη. Γύρισε ένας στρατιώτης από τη Σμύρνη με κομμένο πόδι και ξεσήκωνε τους άλλους Γιαννιώτες κατά των Τούρκων. Δεν τολμούσαμε να βγούμε από το σπίτι. Μας έβριζαν, μας απειλούσαν, μας έλεγαν να φύγουμε από εδώ, δε μας ήθελαν… Μόνο ένας ενοικιαστής που είχαμε σε ένα άλλο σπίτι, δικηγόρος ήταν, Νέστορας το όνομά του το μικρό, μας αντιμετώπιζε όπως και πριν και μας βοηθούσε. Μαζευόταν καμιά φορά μπροστά στην εξώπορτα του σπιτιού, αυτή που φίλησα χθες μόλις την είδα, την χτυπούσαν με πέτρες και τραγουδούσαν: «Μ’ αυτόν τον Κωνσταντίνο μ’ αυτόν τον βασιλιά, θα διώξουμε τους Τούρκους, στην κόκκινη μηλιά, θα πάρουμε την Πόλη και την Αγιά Σοφιά, θα διώξουμε τους Τούρκους στην κόκκινη μηλιά»…
Το θυμάσαι ακόμη;
«Δεν πρόκειται να το ξεχάσω ποτέ…»
Πώς φύγατε από τα Γιάννινα και πως σας υποδέχτηκαν στην Τουρκία;
«Διωγμένοι φύγαμε. Στα κρυφά. Από τα Γιάννινα με αυτοκίνητα στην Πρέβεζα και από εκεί με πλοίο στην Κωνσταντινούπολη. 1500 νομάτοι ήμασταν από τα Γιάννινα. Μας είπαν, θα φύγετε και θα πάτε κάπου που σας έχει ετοιμάσει τα κτίρια για να μείνετε η Τουρκία. Όλους τους Γιαννιώτες μας πήγαν στο Παντίκι. Παραθαλάσσια περιοχή, ωραίο μέρος, αλλά εκεί μας θεωρούσαν ξένους, Έλληνες. Ελληνικό σπόρο μας έλεγαν και δε ήθελαν ούτε να συζητήσουν με ’μας. Δύσκολα χρόνια περάσαμε κι εκεί. Πολύ δύσκολα, αλλά όσο περνούσε ο καιρός ήμασταν καλύτερα και τα καταφέραμε».
Συζητούσατε στο σπίτι για τα Γιάννινα;
«Όχι και πολλά πράγματα. Δεν ξέρω αν οι γονείς μου συζητούσαν, αλλά δεν ήθελαν να το κάνουν μπροστά μας».
Γεννήθηκες στα Γιάννινα, μεγάλωσες εδώ, έζησες τα περισσότερα χρόνια στην Τουρκία. Τι αισθάνεσαι περισσότερο, Τούρκος ή Έλληνας, μουσουλμάνος στο θρήσκευμα;
«Τουρκογιαννιώτης είμαι. Αυτά τα χώματα εδώ είναι της μάνας μου. Μαζί πήγαμε χθες στο σπίτι, είδες τη συγκίνησή μου μπροστά στην πόρτα, στο κατώφλι. Τουρκογιαννιώτης…»
Τι χωρίζει τους δύο λαούς;
«Σήμερα, τα παιδιά μου και τα εγγόνια μου και των άλλων Τουρκογιαννιωτών αισθάνονται κι αυτοί τις ρίζες τους εδώ στα Γιάννινα. Αδέρφια είμαστε. 400 χρόνια μαζί ζήσαμε. Φίλοι, αδέρφια… Σκοτωνόμασταν, αλλά ζήσαμε μαζί, ξέραμε ο ένας τον άλλον καλά… Οι λαοί δεν έχουν τίποτε να χωρίσουν, αλλά οι κυβερνήσεις… Σήμερα, δεν είμαστε καλά. Μία κυρία από την ομάδα που ήρθαμε, είχε πρόβλημα, γιατί στο προξενείο στην Άγκυρα δεν υπογράφανε στο διαβατήριό της, για να έρθει στην Ελλάδα, επειδή είχε επισκεφθεί την Κύπρο και είχε σφραγίδα που έγραφε Κύπρος. Δεν είμαστε όσο καλά πρέπει να είμαστε…»
Να μας ξανάρθεις του χρόνου.
«Εντάξει, δεν είναι κι εύκολο, μπαίνω στα 97».
Δεν είσαι και μικρός…
«Μικρός είμαι, αλλά έχουμε και δουλειές», λέει ο Λουτφού γελώντας και τον αποχαιρετάμε μαζί και τους υπόλοιπους Τουρκογιαννιώτες, που αναχώρησαν το Σάββατο για τις Σέρρες.
«Είμαστε πολίτες του κόσμου»
Οι επισκέψεις και οι επαφές των απογόνων κυρίως των ανταλλαγέντων της δεκαετίας του 1920 πύκνωσαν μετά την ίδρυση του Ιδρύματος Ανταλλαγέντων Λοζάννης (LMV) το 1999 στην Κωνσταντινούπολη.
Η αιτία που γέννησε την ιδέα της ίδρυσης αυτού του Ιδρύματος ήταν οι σεισμοί που έγιναν την ίδια χρονιά, αλλά και τις προηγούμενες σε Ελλάδα και Τουρκία. Έκτοτε, το Ίδρυμα γνωρίζει ολοένα και μεγαλύτερη αποδοχή, τυγχάνει γενικής αναγνώρισης σε ολόκληρη την Τουρκία και έχει θέσει υπό την ομπρέλα του 30 σωματεία από διάφορες πόλεις της Τουρκίας, όπου έφτασαν ανταλλαγέντες.
Ένας από τους πρωτεργάτες της ίδρυσης του LMV το 1999 ήταν και ο Σεφέρ Γκιουβένς, που βρέθηκε και αυτός την Παρασκευή και το Σάββατο στα Γιάννινα.
Ο κ. Γκιουβένς αναφέρθηκε στην λειτουργία και τους σκοπούς του Ιδρύματος που περιλαμβάνει στους κόλπους του απογόνους ανταλλαγέντων από τα Γιάννινα, τη Θεσσαλονίκη, την Κοζάνη, τα Γρεβενά, την Φλώρινα, τις Σέρρες και αλλού.
«Μέχρι το 1999 δεν ήμασταν οργανωμένοι. Έκτοτε όμως αναπτύσσεται σαν μόδα και οργανώνονται παντού συγκεντρώσεις απογόνων των ανταλλαγέντων. Οι σκοποί του Ιδρύματος είναι οι δύο λαοί που έζησαν αιώνες μαζί, μέσα σε κακές ημέρες στην πλειοψηφία τους, να αποδείξουμε, ότι δεν είναι εχθροί αλλά φίλοι και πως από κοινού μπορούμε να συμβάλλουμε στο να μη χαθεί η πολιτιστική και πολιτισμική μας κληρονομιά. Το Ίδρυμα βρίσκεται μακριά από την πολιτική και το κεφάλαιο, κρατάμε την ίδια απόσταση και από τις δύο κυβερνήσεις. Δε θέλουμε να μπλέξουμε την καταγωγή μας και αυτό που θέλουμε να διατηρήσουμε με την πολιτική των δύο χωρών», σημείωσε ο κ. Γκιουβένς.
Κλείνοντας, ρωτήσαμε τον κ. Γκιουβένς τι αισθάνεται περισσότερο, αν είναι Τούρκος ή Έλληνας στην καταγωγή, μουσουλμάνος στο θρήσκευμα.
«Είμαι πολίτης της τουρκικής δημοκρατίας και αισθάνομαι Τούρκος. Η πολιτισμική μας ταυτότητα όμως είναι Τουρκογιαννιώτης. Πολλοί από τους απογόνους των ανταλλαγέντων μιλάνε ως μητρική γλώσσα τα Ελληνικά, τα Βουλγάρικα ή τη γλώσσα της χώρας από την οποία έφτασαν στην Τουρκία. Έτσι, αισθάνομαι ως πολίτης του κόσμου».
Και η απόγονος του Εσάτ Πασά!
Καθηγήτρια Οθωμανικού Πολιτισμού σε Πανεπιστήμιο της Άγκυρας η κα Φιλίς, που δηλώνει απόγονη της οικογένειας του Εσάτ Πασά και του Βεχήπ Μπέη.
Τα συγγενικά της πρόσωπα, οι πρόγονοί της, από την γιαγιά και την προγιαγιά της ακόμη, που ζούσαν στα Γιάννινα έφυγαν το 1912 από την πόλη, διαισθανόμενοι ή έχοντας την «εσωτερική» πληροφόρηση για τις δύσκολες ημέρες που θα έρθουν και δεν συμπεριλαμβάνονται στους ανταλλαγέντες. Ωστόσο, διατήρησαν την ελληνική πολιτισμική τους ταυτότητα αλλά και την ελληνική γλώσσα, την οποία μιλούσαν για πολλά χρόνια στην Τουρκία.
«Στο σπίτι μιλούσαμε μόνο Ελληνικά ή Γιαννιώτικα. Λέγοντας Γιαννιώτικα, μιλάμε για μια διάλεκτο που χρησιμοποιούσαμε στην Πόλη που δεν είχε σχέση με τα Ρωμέικα των Κωνσταντινουπολιτών. Άλλοτε ήταν η ελληνική γλώσσα με τουρκική σύνταξη και άλλοτε οι τουρκικές λέξεις με ελληνική σύνταξη. Οι πρόγονοί μου, όπως έχω αναζητήσει το γενεαλογικό μου δέντρο ήρθαν στα Γιάννινα μεταξύ του 15ου και του 17ου αιώνα από την Τουρκία. Μέχρι τότε στην τοπική διοίκηση ήταν ελάχιστοι οι Οθωμανοί, που άρχισαν όμως να αυξάνονται από τον 17ο αιώνα».
Υπήρχε νοσταλγία εκείνων που έφυγαν από τα Γιάννινα για τον τόπο όπου γεννήθηκαν και μεγάλωσαν, ρωτήσαμε την κα Φιλίς.
«Η γιαγιά μου μιλούσε πάντα για τα Γιάννινα. Έχω πολλά οικογενειακά κειμήλια στο σπίτι μου και θα ήταν χαρά μου αν γίνει κάποια έκθεση να τα φέρω για να τα δει όλος ο κόσμος. Η γιαγιά μου είχε κεντήσει σε ένα χαρτόνι με κλωστές, το όνομα μιας εφημερίδας των Ιωαννίνων, φτιάχνοντας μια θήκη για τις εφημερίδες. Τη θήκη αυτή την έχω ακόμη, αλλά δεν θυμάμαι το όνομα της εφημερίδας. Είναι η πέμπτη φορά που έρχομαι στα Γιάννινα, όμως από την δεύτερη ή τρίτη επίσκεψη βιώνω έντονα συναισθήματα. Αισθάνομαι ότι σε αυτούς τους δρόμους περπατά η γιαγιά μου. Κάθε φορά που έρχομαι ψάχνω το σπίτι που μου έλεγε, ότι γεννήθηκε και έζησε. Όπως μου είπε αυτό έγινε μετά προξενείο της Αυστρίας και έπειτα νηπιαγωγείο. Δυστυχώς δεν έχω καταφέρει ακόμη να το εντοπίσω».
Πόσο Γιαννιώτισσα αισθάνεσθε, ρωτήσαμε κλείνοντας την κα Φιλίς.
«Όταν μαζευόμαστε στην Τουρκία και στο Ίδρυμα εμείς που καταγόμαστε από τα Γιάννινα αισθανόμαστε κάπως ανώτεροι από όλους τους υπόλοιπους ανταλλαγέντες, γιατί τα Γιάννινα θεωρούνταν μια κοσμοπολίτικη και ανώτερη περιοχή. Αυτό το έχουμε διατηρήσει και μεταξύ μας. Είμαστε πολίτες της Τουρκίας όμως προσωπικά θα μπορούσα να ζήσω σε πολλά μέρη και φυσικά και στα Γιάννινα. Όπως βλέπουμε και στις εκδρομές που κάνουμε, τα κοινά στοιχεία μεταξύ των δύο λαών είναι πάρα πολλά, από τις απλές καθημερινές συνήθειες, όπως το φαγητό, μέχρι τον τρόπο ζωής και το ήθος», σημείωσε.
ele.gr
Για τα Γιάννενα (1204 -1922) και τους Τουρκογιαννιώτες (του Γιάννη Παπαϊωάννου)
Από το βιβλίο "Γεγονότα από τη νεότερη ιστορία" του ιστοριοδίφη πολιτικού μηχανικού Γιάννη Κ. Παπαϊωάννου: .... Ο τουρκογιαννιώτης είναι ο χριστιανός γιαννιώτης άρχοντας του κάστρου, ο οποίος εξισλαμίστηκε, για να διατηρήσει τα προνόμιά του και την ακίνητη περιουσία του και ο οποίος παρότι συμμετείχε σε υψηλά διοικητικά πόστα, δεν γνώριζε και δεν μιλούσε τα τουρκικά.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.
Το 1204 μ.Χ. η Κωνσταντινούπολη πέφτει στα χέρια των Φράγκων σταυροφόρων του Βαλδουΐνου. Τότε πολλές οικογένειες βυζαντινών αρχόντων από την Κωνσταντινούπολη κατάφεύγουν στο κάστρο των Ιωαννίνων, το οποίο τους παραχωρεί ο Άγγελος Κομνηνός-που μένει στην Άρτα- για να μην τους έχει στα πόδια του. Αυτές οι οικογένειες είναι: των Φιλανθρωπινών, των Αψαράδων, των Στρατηγόπουλων, των Μελισσινών και των Γλυκήδων.
Όταν το 1260 μ.Χ. οι Βυζαντινοί ανακαταλαμβάνουν την Κωνσταντινούπολη, οι Ιωαννίτες άρχοντες δηλώνουν πίστη στον αυτοκράτορα και κατορθώνουν να αποσπάσουν κάποια προνόμια αυτοδιοίκησης, καθώς και την ίδρυση μητροπόλεως Ιωαννίνων∙ γεγονός που ανεβάζει το κύρος της πόλεως και την καθιστά ανεξάρτητη από την μητρόπολη Άρτας. Πρέπει να σημειωθεί ότι οι Βυζαντινοί καθιστούσαν μητρόπολη κάθε πόλη που θεωρούσαν σημαντικό πέρασμα ή λιμάνι. Και τούτο ήταν δηλωτικό της σημασίας που απέδιδαν σε κάθε τέτοια πόλη-κομβικό κέντρο για την άσκηση και τον έλεγχο της εξουσίας.
Το 1319 το δεσποτάτο της Ηπείρου υπάγεται στον αυτοκράτορα του Βυζαντίου Ανδρόνικο, ο οποίος με τα αυτοκρατορικά χρυσόβουλα του 1319 και 1321 παρέχει πολλά προνόμια στο πολυάνθρωπο «άστυ» των Ιωαννίνων, όπως το ονομάζει.
Το 1346 ο σέρβος τσάρος Στέφανος Δουσάν κυριεύει την Μακεδονία, Ήπειρο, Θεσσαλία∙ στέλνει τον αδερφό του Ούρεση βασιλιά της Θεσσαλίας και Ηπείρου, ο οποίος με την σειρά του τοποθετεί στην Ήπειρο ως διοικητή και ηγεμόνα-με έδρα τα Ιωάννινα- τον συγγενή του σέρβο Θωμά Πρελούμπο.
Η περίοδος διοίκησης του Θωμά Πρελούμπου (1367-1384) είναι περίοδος τυραννίας για τα Ιωάννινα, τα οποία μετατρέπονται σε πόλη του θρήνου. Δολοφονείται ύστερα από συνωμοσία στις 24-12-1384 από τους σωματοφύλακές του και ηγεμόνας της Ηπείρου ανακηρύσσεται η χήρα του δούκισσα Αγγελική Παλαιολογίνα, που κατάγεται από βυζαντινό γένος.
Για να αντιμετωπιστούν οι δύσκολες μέρες που περνούν τόσο τα Γιάννινα από το πιεστικό σφίξιμο των αλβανών, όσο και η κοντινή ύπαιθρος από τις λεηλασίες τους, η Αγγελική Παλαιολογίνα παίρνει σαν δεύτερο σύζυγό της-με την συγκατάθεση του συμβουλίου των αρχόντων του Κάστρου- τον φλωρεντινό ευπατρίδη Ιζάουλο (Ησαύ) Βουεδελμόντε, ανιψιό του δούκα της Κεφαλλονιάς Καρόλου Τόκου.
Το 1387 ο δεσπότης των Γιαννίνων Ιζάουλος πιέζεται πολύ από τις επιθέσεις των αλβανών και φοβάται τον χείμαρρο των Τούρκων, οι οποίοι καταλαμβάνουν για πρώτη φορά την Θεσσαλονίκη με επικεφαλής τον μετέπειτα σουλτάνο Βαγιαζήτ, τον επονομαζόμενο Γιλντιρίμ (κεραυνό, λαίλαπα). Γι’ αυτό τον επισκέπτεται και τον «προσκυνάει» στην Θεσσαλονίκη, γίνεται δηλαδή υποτελής του και αποκτάει έναν ισχυρό προστάτη.
Όταν επιστρέφει στα Γιάννινα συνοδεύεται από τον στρατηγό Γαζή (νικητή) Εβρενόζ και από επιτροπή τουρκομάνων αξιωματικών, οι οποίοι παραλαμβάνουν το κάστρο και την πόλη και εγκαθίστανται-με βάση την συμφωνία- έξω από το κάστρο, στην περιοχή μεταξύ των σημερινών συνοικιών Λειβαδιώτη και Μάτσικα, πίσω από τον Άγιο Νικόλαο αγοράς, κτίζουν τεκέ, περικλείουν την έκταση με παλούκια, η οποία γι’ αυτό ονομάζεται «τουρκοπάλουκο».
Είναι συνήθεια των οθωμανών να στέλνουν στα μέρη που ελέγχουν μερικούς τούρκους στρατιωτικούς από τα βάθη της Ανατολής, οι οποίοι επιδιώκουν να ανακατεύονται με το ντόπιο πληθυσμό παίρνοντας ή αρπάζοντας με την βία χριστιανές για γυναίκες τους.
Έτσι γίνεται και με τους τουρκομάνους αξιωματικούς που μένουν στο τουρκοπάλουκο. Μια νύχτα Χριστουγέννων μπαίνουν στο κάστρο, πηγαίνουν στην εκκλησία του ταξιάρχου Μιχαήλ, που είναι και η μητρόπολη (σημερινό Φετιχιέ τζαμί), αρπάζουν κατά την έξοδο των χριστιανών από μια κόρη ο καθένας, τις παίρνουν στα σπίτια τους και τις κάνουν γυναίκες τους.
Το 1414 μετά το θάνατο του Ιζάουλου Βουεδελμόντε καλούνται να ηγεμονεύσουν στα Γιάννινα ο δούκας της Κεφαλλονιάς Κάρολος Α΄ Τόκος και αργότερα ο αδερφός του Κάρολος Β΄ μέχρι το 1430. Όταν και αυτός πεθαίνει, τα τρία παιδιά του ζητούν την επέμβαση του σουλτάνου Μουράτ, ο οποίος μόλις έχει καταλάβει την Θεσσαλονίκη (29 Μαρτίου 1430) και την έχει περάσει δια πυρός και σιδήρου.
Αποστέλλεται ο στρατηγός Σινάν-πασάς, ο οποίος πολιορκεί το κάστρο των Ιωαννίνων και μπροστά στον κίνδυνο τελείας εξοντώσεώς τους οι Ιωαννίτες άρχοντες παραδίδουν την πόλη στις 10 Νοεμβρίου 1430 ύστερα από συνθήκη που γίνεται και ονομάζεται «ορισμός Σινάν-πασά», την οποία υπογράφει ο Σινάν-πασάς ως αντιπρόσωπος του σουλτάνου.
Στις διαπραγματεύσεις για την παράδοση του κάστρου βοηθούν οι Κουρεντιώτες και οι Ζαγορίσιοι, οι οποίοι προϋπάντησαν και προσκύνησαν τον προελαύνοντα στρατηγό Σινάν-πασά στην θέση που ονομάζεται «Προσκύνηση» (δίπλα στο σημερινό κρατικό νοσοκομείο Χατζηκώστα, πρώην Σανατόριο) και έγιναν φόρου υποτελείς του. Εξασφαλίζουν έτσι οι Κουρεντιώτες και οι Ζαγορίσιοι το προνόμιο να μην πληρώνουν κανέναν φόρο, ούτε τον κεφαλικό. Αναλαμβάνουν όμως την υποχρέωση να αποστέλλουν στον αυτοκρατορικό στρατό του σουλτάνου έναν ορισμένο αριθμό ανδρών όχι για στρατιώτες, αλλά για βοηθητικές υπηρεσίες.
Με τον «ορισμό Σινάν-πασά» οι Ιωαννίτες άρχοντες του κάστρου εξασφαλίζουν διάφορα προνόμια με πλήρη σχεδόν αυτοδιοίκηση, ήτοι «την διατήρηση των τιμαρίων τους, την κρίση την ρωμαϊκή και όλα τα εκκλησιαστικά δικαιώματα και τα υποστατικά τους». Στην συνέχεια πρεσβεία Ιωαννιτών στέλνεται στον σουλτάνο Μουράτ Β΄, τον οποίο συναντά έξω από την Θεσσαλονίκη, στο σημερινό Κλειδί, τον προσκυνά σαν βασιλέα του κάστρου των Ιωαννίνων και του παραδίδει τα κλειδιά του κάστρου.
Για τους Ιωαννίτες άρχοντες είναι σημαντική η διατήρηση των τιμαρίων τους (των τσιφλικιών τους), που τους παρέχει την δύναμη και την εξουσία απέναντι στους υποτελείς τους χωρικούς, την ζωή των οποίων ορίζουν κυριολεκτικά.
Από το 1430 μέχρι το 1612 επικρατεί στην Ήπειρο η διαμάχη των Τούρκων με τους Βενετούς, οι οποίοι προσπαθούν να διατηρήσουν την κυριαρχία της θάλασσας. Το γιαννιώτικο κάστρο όλο αυτό το διάστημα με εξαιρετική επιμέλεια κρατάει άψογη στάση και δεν ακούγεται πουθενά. Έχοντας εξασφαλίσει την αυτοδιοίκησή του, τα τιμάριά του, και την λειτουργία του με βάση το φεουδαρχικό σύστημα, φροντίζει να είναι συνεπέστατο στις υποχρεώσεις του απέναντι στο επικυρίαρχο αφεντικό του, τον σουλτάνο.
Το 1611 ξεσπάει στην περιοχή των Ιωαννίνων η επανάσταση του Διονυσίου του φιλοσόφου, του επονομασθέντος σκυλοσόφου, η οποία καταπνίγεται στο αίμα. Ο ίδιος ο Διονύσιος γδέρνεται ζωντανός σε μια σπηλιά του βράχου στο κάστρο και σέρνεται στους δρόμους. Στο κάστρο γκρεμίζονται όλες οι εκκλησίες και εκδιώκονται όλοι οι χριστιανοί κάτοικοί του. Η πόλη επεκτείνεται πλέον έξω από το κάστρο, με τις συνοικίες που δημιουργούν οι χριστιανοί έξω από αυτό. Μέσα μένουν πλέον οι αδιαμφισβήτητοι κυρίαρχοι, που είναι οι τούρκοι. Λίγοι οι γνήσιοι τούρκοι και πάντα στρατιωτικοί από την Ανατολή.
Και οι εξισλαμισμένοι χριστιανοί, οι τουρκογιαννιώτες.
Είναι οι παλιοί άρχοντες Ιωαννίτες, που αλλαξοπιστούν προκειμένου να διατηρήσουν τα τιμάριά τους και να εξακολουθήσουν να μετέχουν στην διοίκηση όντας μορφωμένοι. Γνωρίζουν άλλωστε την λειτουργία της, «την παίζουν στα δάχτυλα» κατά το κοινώς λεγόμενο, την έχουν διδαχτεί από τους προγόνους τους άρχοντες βυζαντινούς, οι οποίοι ακροβάτησαν αριστοτεχνικά, για να επιβιώσουν και να συνεχίσουν την αυτόνομη πορεία τους μέσα από το Δεσποτάτο της Ηπείρου, καθώς και κάτω από την επικυριαρχία του σουλτάνου. Κι ακόμα κάποιοι εξισλαμισμένοι Ζαγορίσιοι, οι οποίοι με τα προνόμια που έχουν εξασφαλίσει και τις επαφές τους στην Κωνσταντινούπολη δημιουργούν γνωριμίες με την Υψηλή Πύλη, μαθαίνουν να ελίσσονται, ανεβαίνουν κοινωνικά.
Ένας εξισλαμισμένος χριστιανός από την Βίτσα Ζαγορίου (αρχικά γενίτσαρος Αχμέτ με το προσωνύμιο Αρσλάν, δηλαδή λιοντάρι, που καταλήγει να ονομάζεται Ασλάν) ο Ασλάν Ζουλφικάρ πασάς διοικεί το πασαλίκι των Ιωαννίνων μετά το 1611. Χτίζει στο κάστρο των Ιωαννίνων το ομώνυμο τζαμί, εκεί όπου σήμερα στεγάζεται το Δημοτικό Μουσείο.
Ο Ασλάν πασάς γίνεται ο αρχηγός της φεουδαρχικής οικογένειας των Ασλανιδών, η οποία διοικεί μέσω των απογόνων της-κληρονομικώ δικαίω- την Ήπειρο μέχρι το 1788. Οι τουρκογιαννιώτες κρατούντες, ενώ τηρούν τις επιβαλλόμενες αποστάσεις από τους χριστιανούς, ασκούν σώφρονα διοίκηση. Άλλωστε η κυριαρχία του σουλτάνου δεν είναι ουσιαστική, εκτός από τους φόρους που καταβάλλονται κανονικά στον σουλτάνο. Παρότι είναι μουσουλμάνοι εξακολουθούν να μιλάνε ελληνικά.
Ο τελευταίος πασάς των Γιαννίνων από την οικογένεια των Ασλανιδών είναι ο Ζουλφικάρ πασά Καλός ή Καλός πασάς, ο οποίος ονομάστηκε έτσι για την πραότητα και την καλοσύνη που τον διέκρινε.
Ακολουθεί το 1788 η άνοδος στο πασαλίκι των Ιωαννίνων του παμπόνηρου τουρκαλβανού Αλή πασά. Αυτός πρώτα κλέβει με το στανιό μέσα από το σπίτι της την εγγονή του Καλού πασά, τη Ζιχάλκω και την παίρνει γυναίκα του και στην συνέχεια με ισχυρά μέσα κατορθώνει και διορίζεται από την Υψηλή Πύλη πασάς των Ιωαννίνων. Η διακυβέρνηση του Αλή πασά κρατάει μέχρι το θάνατό του στις 24 Ιανουαρίου 1822.
Το 1913 η παράδοση της πόλης των Ιωαννίνων στους Έλληνες γίνεται από την πλευρά των Τούρκων από τον στρατηγό Εσάτ-πασά, διοικητή της ανεξάρτητης μεραρχίας Ηπείρου. Ο Εσάτ-πασάς είναι τουρκογιαννιώτης καστρινός, ο οποίος λύνει την απορία σχετικά με την καταγωγή του, όταν ερωτάται από τον γιαννιώτη μελετητή της πόλης κ. Σωτήριο Ζούμπο σε επίσκεψή του στα Γιάννινα το 1934. Πρόγονος του Εσάτ-πασά ήταν ένας από τους τουρκομάνους της επιτροπής που πρωτοήρθαν στα Γιάννινα το 1379 με τον στρατηγό Γαζή Εβρενόζ να παραλάβουν το κάστρο κι εγκαταστάθηκαν στην συνοικία τουρκοπάλουκο. Και πήρε για γυναίκα του την χριστιανή Βασιλική της οικογένειας Γλυκήδων αρπάζοντάς την από την εκκλησία του ταξιάρχου Μιχαήλ στο κάστρο, νύχτα των Χριστουγέννων.
Μετά την μικρασιατική καταστροφή και με την συνθήκη της Λωζάννης που υπογράφηκε μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, το κριτήριο της ανταλλαγής των πληθυσμών γίνεται ανάλογα με την θρησκεία. Έτσι οι εξισλαμισμένοι Γιαννιώτες, οι Τουρκογιαννιώτες δηλαδή, ενώ δεν γνωρίζουν την τουρκική, είναι όμως στην πλειοψηφία τους πιστοί οπαδοί της οθωμανικής αυτοκρατορίας, δεν γλιτώνουν τον εκπατρισμό τους. Μεταφέρονται στην Κωνσταντινούπολη και εγκαθίστανται στην περιοχή Πεντέκιοϊ (το τουρκικό συνθετικό –κιοϊ σημαίνει χωριό, προάστιο).
Δεν ξεχνούν την πατρίδα που στερήθηκαν και συνεχίζουν να μιλούν τα ελληνικά. Την πατρίδα τους τα Γιάννινα και το κάστρο. Γιατί αυτοί είναι βέροι γιαννιώτες, από «τον αφαλό του κάστρου», όπως συνήθιζαν να λένε παλιότερα, όσοι ήθελαν να τονίσουν την γιαννιώτικη καταγωγή τους. Πώς να τα ξεχάσουν άλλωστε, αφού εξισλαμίστηκαν για να παραμείνουν άρχοντες, πραγματικοί μπέηδες και πασάδες στα Γιάννινα;
Για τους Τουρκογιαννιώτες ισχύει αυτό που λέγεται για την περίοδο της τουρκοκρατίας:
"Οι περήφανοι φύγανε,
οι παλικαράδες σκοτώθηκαν,
οι έξυπνοι εξισλαμίστηκαν και διακρίθηκαν,
οι αδύνατοι υποτάχτηκαν δουλεύοντας στα χωράφια των πλούσιων
γαιοκτημόνων».
Οι τελευταίοι είναι οι ραγιάδες, που σήκωσαν τον σταυρό του μαρτυρίου στην μακρά περίοδο της δουλείας υπομένοντας καρτερικά τις ταπεινώσεις, τις απειλές και τους βιασμούς.
Γι’ αυτούς τους τουρκογιαννιώτες και τουρκοπαργινούς που οι περισσότεροί τους δεν γνωρίζουνε τουρκικά, θα διερωτηθεί ο τούρκος πλοίαρχος που τους μεταφέρει στην Γιάλοβα της Προποντίδας έχοντας αφήσει προηγουμένως στο λιμάνι της Πρέβεζας έλληνες πρόσφυγες μικρασιάτες που αγνοούν τα ελληνικά: «Μπρε τζιάνουμ πολύ περίεργο φαίνεται σ’ εμένα αυτό που γίνεται. Δεν ξέρω αν γίνεται λάθος και τούρκους διώχνουμε και ρωμιούς κουβαλάμε».
Στα Γιάννινα μένουν λίγοι τουρκαλβανοί (εξισλαμισμένοι Αλβανοί) μπέηδες και πασάδες με τσιφλίκια στην περιοχή της σημερινής νότιας Αλβανίας (μέχρι το Δυρράχιο). Τα αρχοντικά τους ήτανε φυσικά έξω από το κάστρο.
Τον Μάρτιο του 1997 στα πλαίσια της συνάντησης των αναπληρωτών υπουργών Εξωτερικών χωρών της Ευρώπης στις Βρυξέλλες, ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Ονούρ Οϊμέν εξομολογείται στον ομόλογό του αναπληρωτή υπουργό της Ελλάδας Γιώργο Παπανδρέου ότι είναι τουρκογιαννιώτης στην καταγωγή. Και κάποιος γιαννιώτης σχολιάζει πικρόχολα την έλλειψη εκπροσώπησης των Ιωαννίνων με υπουργό στην ελληνική κυβέρνηση ως εξής: «Δεν βαριέσαι. Τα Γιάννινα μπορεί να μην έχουν υπουργό στην Αθήνα. Έχουν όμως τουρκογιαννιώτη υπουργό στην Άγκυρα.»
ligapola.blogspot.com
Από το βιβλίο "Γεγονότα από τη νεότερη ιστορία" του ιστοριοδίφη πολιτικού μηχανικού Γιάννη Κ. Παπαϊωάννου: .... Ο τουρκογιαννιώτης είναι ο χριστιανός γιαννιώτης άρχοντας του κάστρου, ο οποίος εξισλαμίστηκε, για να διατηρήσει τα προνόμιά του και την ακίνητη περιουσία του και ο οποίος παρότι συμμετείχε σε υψηλά διοικητικά πόστα, δεν γνώριζε και δεν μιλούσε τα τουρκικά.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.
Το 1204 μ.Χ. η Κωνσταντινούπολη πέφτει στα χέρια των Φράγκων σταυροφόρων του Βαλδουΐνου. Τότε πολλές οικογένειες βυζαντινών αρχόντων από την Κωνσταντινούπολη κατάφεύγουν στο κάστρο των Ιωαννίνων, το οποίο τους παραχωρεί ο Άγγελος Κομνηνός-που μένει στην Άρτα- για να μην τους έχει στα πόδια του. Αυτές οι οικογένειες είναι: των Φιλανθρωπινών, των Αψαράδων, των Στρατηγόπουλων, των Μελισσινών και των Γλυκήδων.
Όταν το 1260 μ.Χ. οι Βυζαντινοί ανακαταλαμβάνουν την Κωνσταντινούπολη, οι Ιωαννίτες άρχοντες δηλώνουν πίστη στον αυτοκράτορα και κατορθώνουν να αποσπάσουν κάποια προνόμια αυτοδιοίκησης, καθώς και την ίδρυση μητροπόλεως Ιωαννίνων∙ γεγονός που ανεβάζει το κύρος της πόλεως και την καθιστά ανεξάρτητη από την μητρόπολη Άρτας. Πρέπει να σημειωθεί ότι οι Βυζαντινοί καθιστούσαν μητρόπολη κάθε πόλη που θεωρούσαν σημαντικό πέρασμα ή λιμάνι. Και τούτο ήταν δηλωτικό της σημασίας που απέδιδαν σε κάθε τέτοια πόλη-κομβικό κέντρο για την άσκηση και τον έλεγχο της εξουσίας.
Το 1319 το δεσποτάτο της Ηπείρου υπάγεται στον αυτοκράτορα του Βυζαντίου Ανδρόνικο, ο οποίος με τα αυτοκρατορικά χρυσόβουλα του 1319 και 1321 παρέχει πολλά προνόμια στο πολυάνθρωπο «άστυ» των Ιωαννίνων, όπως το ονομάζει.
Το 1346 ο σέρβος τσάρος Στέφανος Δουσάν κυριεύει την Μακεδονία, Ήπειρο, Θεσσαλία∙ στέλνει τον αδερφό του Ούρεση βασιλιά της Θεσσαλίας και Ηπείρου, ο οποίος με την σειρά του τοποθετεί στην Ήπειρο ως διοικητή και ηγεμόνα-με έδρα τα Ιωάννινα- τον συγγενή του σέρβο Θωμά Πρελούμπο.
Η περίοδος διοίκησης του Θωμά Πρελούμπου (1367-1384) είναι περίοδος τυραννίας για τα Ιωάννινα, τα οποία μετατρέπονται σε πόλη του θρήνου. Δολοφονείται ύστερα από συνωμοσία στις 24-12-1384 από τους σωματοφύλακές του και ηγεμόνας της Ηπείρου ανακηρύσσεται η χήρα του δούκισσα Αγγελική Παλαιολογίνα, που κατάγεται από βυζαντινό γένος.
Για να αντιμετωπιστούν οι δύσκολες μέρες που περνούν τόσο τα Γιάννινα από το πιεστικό σφίξιμο των αλβανών, όσο και η κοντινή ύπαιθρος από τις λεηλασίες τους, η Αγγελική Παλαιολογίνα παίρνει σαν δεύτερο σύζυγό της-με την συγκατάθεση του συμβουλίου των αρχόντων του Κάστρου- τον φλωρεντινό ευπατρίδη Ιζάουλο (Ησαύ) Βουεδελμόντε, ανιψιό του δούκα της Κεφαλλονιάς Καρόλου Τόκου.
Το 1387 ο δεσπότης των Γιαννίνων Ιζάουλος πιέζεται πολύ από τις επιθέσεις των αλβανών και φοβάται τον χείμαρρο των Τούρκων, οι οποίοι καταλαμβάνουν για πρώτη φορά την Θεσσαλονίκη με επικεφαλής τον μετέπειτα σουλτάνο Βαγιαζήτ, τον επονομαζόμενο Γιλντιρίμ (κεραυνό, λαίλαπα). Γι’ αυτό τον επισκέπτεται και τον «προσκυνάει» στην Θεσσαλονίκη, γίνεται δηλαδή υποτελής του και αποκτάει έναν ισχυρό προστάτη.
Όταν επιστρέφει στα Γιάννινα συνοδεύεται από τον στρατηγό Γαζή (νικητή) Εβρενόζ και από επιτροπή τουρκομάνων αξιωματικών, οι οποίοι παραλαμβάνουν το κάστρο και την πόλη και εγκαθίστανται-με βάση την συμφωνία- έξω από το κάστρο, στην περιοχή μεταξύ των σημερινών συνοικιών Λειβαδιώτη και Μάτσικα, πίσω από τον Άγιο Νικόλαο αγοράς, κτίζουν τεκέ, περικλείουν την έκταση με παλούκια, η οποία γι’ αυτό ονομάζεται «τουρκοπάλουκο».
Είναι συνήθεια των οθωμανών να στέλνουν στα μέρη που ελέγχουν μερικούς τούρκους στρατιωτικούς από τα βάθη της Ανατολής, οι οποίοι επιδιώκουν να ανακατεύονται με το ντόπιο πληθυσμό παίρνοντας ή αρπάζοντας με την βία χριστιανές για γυναίκες τους.
Έτσι γίνεται και με τους τουρκομάνους αξιωματικούς που μένουν στο τουρκοπάλουκο. Μια νύχτα Χριστουγέννων μπαίνουν στο κάστρο, πηγαίνουν στην εκκλησία του ταξιάρχου Μιχαήλ, που είναι και η μητρόπολη (σημερινό Φετιχιέ τζαμί), αρπάζουν κατά την έξοδο των χριστιανών από μια κόρη ο καθένας, τις παίρνουν στα σπίτια τους και τις κάνουν γυναίκες τους.
Το 1414 μετά το θάνατο του Ιζάουλου Βουεδελμόντε καλούνται να ηγεμονεύσουν στα Γιάννινα ο δούκας της Κεφαλλονιάς Κάρολος Α΄ Τόκος και αργότερα ο αδερφός του Κάρολος Β΄ μέχρι το 1430. Όταν και αυτός πεθαίνει, τα τρία παιδιά του ζητούν την επέμβαση του σουλτάνου Μουράτ, ο οποίος μόλις έχει καταλάβει την Θεσσαλονίκη (29 Μαρτίου 1430) και την έχει περάσει δια πυρός και σιδήρου.
Αποστέλλεται ο στρατηγός Σινάν-πασάς, ο οποίος πολιορκεί το κάστρο των Ιωαννίνων και μπροστά στον κίνδυνο τελείας εξοντώσεώς τους οι Ιωαννίτες άρχοντες παραδίδουν την πόλη στις 10 Νοεμβρίου 1430 ύστερα από συνθήκη που γίνεται και ονομάζεται «ορισμός Σινάν-πασά», την οποία υπογράφει ο Σινάν-πασάς ως αντιπρόσωπος του σουλτάνου.
Στις διαπραγματεύσεις για την παράδοση του κάστρου βοηθούν οι Κουρεντιώτες και οι Ζαγορίσιοι, οι οποίοι προϋπάντησαν και προσκύνησαν τον προελαύνοντα στρατηγό Σινάν-πασά στην θέση που ονομάζεται «Προσκύνηση» (δίπλα στο σημερινό κρατικό νοσοκομείο Χατζηκώστα, πρώην Σανατόριο) και έγιναν φόρου υποτελείς του. Εξασφαλίζουν έτσι οι Κουρεντιώτες και οι Ζαγορίσιοι το προνόμιο να μην πληρώνουν κανέναν φόρο, ούτε τον κεφαλικό. Αναλαμβάνουν όμως την υποχρέωση να αποστέλλουν στον αυτοκρατορικό στρατό του σουλτάνου έναν ορισμένο αριθμό ανδρών όχι για στρατιώτες, αλλά για βοηθητικές υπηρεσίες.
Με τον «ορισμό Σινάν-πασά» οι Ιωαννίτες άρχοντες του κάστρου εξασφαλίζουν διάφορα προνόμια με πλήρη σχεδόν αυτοδιοίκηση, ήτοι «την διατήρηση των τιμαρίων τους, την κρίση την ρωμαϊκή και όλα τα εκκλησιαστικά δικαιώματα και τα υποστατικά τους». Στην συνέχεια πρεσβεία Ιωαννιτών στέλνεται στον σουλτάνο Μουράτ Β΄, τον οποίο συναντά έξω από την Θεσσαλονίκη, στο σημερινό Κλειδί, τον προσκυνά σαν βασιλέα του κάστρου των Ιωαννίνων και του παραδίδει τα κλειδιά του κάστρου.
Για τους Ιωαννίτες άρχοντες είναι σημαντική η διατήρηση των τιμαρίων τους (των τσιφλικιών τους), που τους παρέχει την δύναμη και την εξουσία απέναντι στους υποτελείς τους χωρικούς, την ζωή των οποίων ορίζουν κυριολεκτικά.
Από το 1430 μέχρι το 1612 επικρατεί στην Ήπειρο η διαμάχη των Τούρκων με τους Βενετούς, οι οποίοι προσπαθούν να διατηρήσουν την κυριαρχία της θάλασσας. Το γιαννιώτικο κάστρο όλο αυτό το διάστημα με εξαιρετική επιμέλεια κρατάει άψογη στάση και δεν ακούγεται πουθενά. Έχοντας εξασφαλίσει την αυτοδιοίκησή του, τα τιμάριά του, και την λειτουργία του με βάση το φεουδαρχικό σύστημα, φροντίζει να είναι συνεπέστατο στις υποχρεώσεις του απέναντι στο επικυρίαρχο αφεντικό του, τον σουλτάνο.
Το 1611 ξεσπάει στην περιοχή των Ιωαννίνων η επανάσταση του Διονυσίου του φιλοσόφου, του επονομασθέντος σκυλοσόφου, η οποία καταπνίγεται στο αίμα. Ο ίδιος ο Διονύσιος γδέρνεται ζωντανός σε μια σπηλιά του βράχου στο κάστρο και σέρνεται στους δρόμους. Στο κάστρο γκρεμίζονται όλες οι εκκλησίες και εκδιώκονται όλοι οι χριστιανοί κάτοικοί του. Η πόλη επεκτείνεται πλέον έξω από το κάστρο, με τις συνοικίες που δημιουργούν οι χριστιανοί έξω από αυτό. Μέσα μένουν πλέον οι αδιαμφισβήτητοι κυρίαρχοι, που είναι οι τούρκοι. Λίγοι οι γνήσιοι τούρκοι και πάντα στρατιωτικοί από την Ανατολή.
Και οι εξισλαμισμένοι χριστιανοί, οι τουρκογιαννιώτες.
Είναι οι παλιοί άρχοντες Ιωαννίτες, που αλλαξοπιστούν προκειμένου να διατηρήσουν τα τιμάριά τους και να εξακολουθήσουν να μετέχουν στην διοίκηση όντας μορφωμένοι. Γνωρίζουν άλλωστε την λειτουργία της, «την παίζουν στα δάχτυλα» κατά το κοινώς λεγόμενο, την έχουν διδαχτεί από τους προγόνους τους άρχοντες βυζαντινούς, οι οποίοι ακροβάτησαν αριστοτεχνικά, για να επιβιώσουν και να συνεχίσουν την αυτόνομη πορεία τους μέσα από το Δεσποτάτο της Ηπείρου, καθώς και κάτω από την επικυριαρχία του σουλτάνου. Κι ακόμα κάποιοι εξισλαμισμένοι Ζαγορίσιοι, οι οποίοι με τα προνόμια που έχουν εξασφαλίσει και τις επαφές τους στην Κωνσταντινούπολη δημιουργούν γνωριμίες με την Υψηλή Πύλη, μαθαίνουν να ελίσσονται, ανεβαίνουν κοινωνικά.
Ένας εξισλαμισμένος χριστιανός από την Βίτσα Ζαγορίου (αρχικά γενίτσαρος Αχμέτ με το προσωνύμιο Αρσλάν, δηλαδή λιοντάρι, που καταλήγει να ονομάζεται Ασλάν) ο Ασλάν Ζουλφικάρ πασάς διοικεί το πασαλίκι των Ιωαννίνων μετά το 1611. Χτίζει στο κάστρο των Ιωαννίνων το ομώνυμο τζαμί, εκεί όπου σήμερα στεγάζεται το Δημοτικό Μουσείο.
Ο Ασλάν πασάς γίνεται ο αρχηγός της φεουδαρχικής οικογένειας των Ασλανιδών, η οποία διοικεί μέσω των απογόνων της-κληρονομικώ δικαίω- την Ήπειρο μέχρι το 1788. Οι τουρκογιαννιώτες κρατούντες, ενώ τηρούν τις επιβαλλόμενες αποστάσεις από τους χριστιανούς, ασκούν σώφρονα διοίκηση. Άλλωστε η κυριαρχία του σουλτάνου δεν είναι ουσιαστική, εκτός από τους φόρους που καταβάλλονται κανονικά στον σουλτάνο. Παρότι είναι μουσουλμάνοι εξακολουθούν να μιλάνε ελληνικά.
Ο τελευταίος πασάς των Γιαννίνων από την οικογένεια των Ασλανιδών είναι ο Ζουλφικάρ πασά Καλός ή Καλός πασάς, ο οποίος ονομάστηκε έτσι για την πραότητα και την καλοσύνη που τον διέκρινε.
Ακολουθεί το 1788 η άνοδος στο πασαλίκι των Ιωαννίνων του παμπόνηρου τουρκαλβανού Αλή πασά. Αυτός πρώτα κλέβει με το στανιό μέσα από το σπίτι της την εγγονή του Καλού πασά, τη Ζιχάλκω και την παίρνει γυναίκα του και στην συνέχεια με ισχυρά μέσα κατορθώνει και διορίζεται από την Υψηλή Πύλη πασάς των Ιωαννίνων. Η διακυβέρνηση του Αλή πασά κρατάει μέχρι το θάνατό του στις 24 Ιανουαρίου 1822.
Το 1913 η παράδοση της πόλης των Ιωαννίνων στους Έλληνες γίνεται από την πλευρά των Τούρκων από τον στρατηγό Εσάτ-πασά, διοικητή της ανεξάρτητης μεραρχίας Ηπείρου. Ο Εσάτ-πασάς είναι τουρκογιαννιώτης καστρινός, ο οποίος λύνει την απορία σχετικά με την καταγωγή του, όταν ερωτάται από τον γιαννιώτη μελετητή της πόλης κ. Σωτήριο Ζούμπο σε επίσκεψή του στα Γιάννινα το 1934. Πρόγονος του Εσάτ-πασά ήταν ένας από τους τουρκομάνους της επιτροπής που πρωτοήρθαν στα Γιάννινα το 1379 με τον στρατηγό Γαζή Εβρενόζ να παραλάβουν το κάστρο κι εγκαταστάθηκαν στην συνοικία τουρκοπάλουκο. Και πήρε για γυναίκα του την χριστιανή Βασιλική της οικογένειας Γλυκήδων αρπάζοντάς την από την εκκλησία του ταξιάρχου Μιχαήλ στο κάστρο, νύχτα των Χριστουγέννων.
Μετά την μικρασιατική καταστροφή και με την συνθήκη της Λωζάννης που υπογράφηκε μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, το κριτήριο της ανταλλαγής των πληθυσμών γίνεται ανάλογα με την θρησκεία. Έτσι οι εξισλαμισμένοι Γιαννιώτες, οι Τουρκογιαννιώτες δηλαδή, ενώ δεν γνωρίζουν την τουρκική, είναι όμως στην πλειοψηφία τους πιστοί οπαδοί της οθωμανικής αυτοκρατορίας, δεν γλιτώνουν τον εκπατρισμό τους. Μεταφέρονται στην Κωνσταντινούπολη και εγκαθίστανται στην περιοχή Πεντέκιοϊ (το τουρκικό συνθετικό –κιοϊ σημαίνει χωριό, προάστιο).
Δεν ξεχνούν την πατρίδα που στερήθηκαν και συνεχίζουν να μιλούν τα ελληνικά. Την πατρίδα τους τα Γιάννινα και το κάστρο. Γιατί αυτοί είναι βέροι γιαννιώτες, από «τον αφαλό του κάστρου», όπως συνήθιζαν να λένε παλιότερα, όσοι ήθελαν να τονίσουν την γιαννιώτικη καταγωγή τους. Πώς να τα ξεχάσουν άλλωστε, αφού εξισλαμίστηκαν για να παραμείνουν άρχοντες, πραγματικοί μπέηδες και πασάδες στα Γιάννινα;
Για τους Τουρκογιαννιώτες ισχύει αυτό που λέγεται για την περίοδο της τουρκοκρατίας:
"Οι περήφανοι φύγανε,
οι παλικαράδες σκοτώθηκαν,
οι έξυπνοι εξισλαμίστηκαν και διακρίθηκαν,
οι αδύνατοι υποτάχτηκαν δουλεύοντας στα χωράφια των πλούσιων
γαιοκτημόνων».
Οι τελευταίοι είναι οι ραγιάδες, που σήκωσαν τον σταυρό του μαρτυρίου στην μακρά περίοδο της δουλείας υπομένοντας καρτερικά τις ταπεινώσεις, τις απειλές και τους βιασμούς.
Γι’ αυτούς τους τουρκογιαννιώτες και τουρκοπαργινούς που οι περισσότεροί τους δεν γνωρίζουνε τουρκικά, θα διερωτηθεί ο τούρκος πλοίαρχος που τους μεταφέρει στην Γιάλοβα της Προποντίδας έχοντας αφήσει προηγουμένως στο λιμάνι της Πρέβεζας έλληνες πρόσφυγες μικρασιάτες που αγνοούν τα ελληνικά: «Μπρε τζιάνουμ πολύ περίεργο φαίνεται σ’ εμένα αυτό που γίνεται. Δεν ξέρω αν γίνεται λάθος και τούρκους διώχνουμε και ρωμιούς κουβαλάμε».
Στα Γιάννινα μένουν λίγοι τουρκαλβανοί (εξισλαμισμένοι Αλβανοί) μπέηδες και πασάδες με τσιφλίκια στην περιοχή της σημερινής νότιας Αλβανίας (μέχρι το Δυρράχιο). Τα αρχοντικά τους ήτανε φυσικά έξω από το κάστρο.
Τον Μάρτιο του 1997 στα πλαίσια της συνάντησης των αναπληρωτών υπουργών Εξωτερικών χωρών της Ευρώπης στις Βρυξέλλες, ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Ονούρ Οϊμέν εξομολογείται στον ομόλογό του αναπληρωτή υπουργό της Ελλάδας Γιώργο Παπανδρέου ότι είναι τουρκογιαννιώτης στην καταγωγή. Και κάποιος γιαννιώτης σχολιάζει πικρόχολα την έλλειψη εκπροσώπησης των Ιωαννίνων με υπουργό στην ελληνική κυβέρνηση ως εξής: «Δεν βαριέσαι. Τα Γιάννινα μπορεί να μην έχουν υπουργό στην Αθήνα. Έχουν όμως τουρκογιαννιώτη υπουργό στην Άγκυρα.»
ligapola.blogspot.com
Γι’ αυτούς τους τουρκογιαννιώτες και τουρκοπαργινούς που οι
περισσότεροί τους δεν γνωρίζουνε τουρκικά, θα διερωτηθεί ο τούρκος
πλοίαρχος που τους μεταφέρει στην Γιάλοβα της Προποντίδας έχοντας αφήσει
προηγουμένως στο λιμάνι της Πρέβεζας έλληνες πρόσφυγες μικρασιάτες που
αγνοούν τα ελληνικά: «Μπρε τζιάνουμ πολύ περίεργο φαίνεται σ’ εμένα αυτό
που γίνεται. Δεν ξέρω αν γίνεται λάθος και τούρκους διώχνουμε και
ρωμιούς κουβαλάμε».
όλη η αλήθεια σε μια φράση!
aκριβως
και αποδεικνυεται στην πραξη πως ολες οι "πατριωτικες"
φαμφαρες πανε περιπατο οταν αντικριζουμε την πραγματικοτητα..
και η πραγματικοτητα ειναι αυτο..
και η μεγαλη αληθεια ειναι πως..
ανθρωποι ξεσπιτωνονται,διωκονται, υπομενουν δεινα
για το χατηρι λιγων που θελουν να κερδισουν (οτιδηποτε και να σημαινει αυτο το "κερδος") που παιζουν πανω στις ανθρωπινες ζωες,πανω στην πλατη των απλων πολιτων ολου του κοσμου αιματηρα παιχνιδια..
κι αυτο γινοταν,γινετε και μαλλον θα συνεχισει να γινετε..
και αποδεικνυεται στην πραξη πως ολες οι "πατριωτικες"
φαμφαρες πανε περιπατο οταν αντικριζουμε την πραγματικοτητα..
και η πραγματικοτητα ειναι αυτο..
Οι περήφανοι φύγανε,
οι παλικαράδες σκοτώθηκαν,
οι έξυπνοι εξισλαμίστηκαν και διακρίθηκαν,
οι αδύνατοι υποτάχτηκαν δουλεύοντας στα χωράφια των πλούσιων
γαιοκτημόνων».
Οι τελευταίοι είναι οι ραγιάδες, που σήκωσαν τον σταυρό του μαρτυρίου στην μακρά περίοδο της δουλείας υπομένοντας καρτερικά τις ταπεινώσεις, τις απειλές και τους βιασμούς.
και η μεγαλη αληθεια ειναι πως..
ανθρωποι ξεσπιτωνονται,διωκονται, υπομενουν δεινα
για το χατηρι λιγων που θελουν να κερδισουν (οτιδηποτε και να σημαινει αυτο το "κερδος") που παιζουν πανω στις ανθρωπινες ζωες,πανω στην πλατη των απλων πολιτων ολου του κοσμου αιματηρα παιχνιδια..
κι αυτο γινοταν,γινετε και μαλλον θα συνεχισει να γινετε..
Επιστρέφουν ως προσκυνητές στα Γιάννενα
Δεν ήταν η πρώτη ομαδική επίσκεψη Τουρκογιαννιωτών στα Γιάννενα. Τον Ιούνιο του 2010 πάνω από 30 απόγονοι Τουρκογιαννιωτών είχαν επισκεφτεί την πόλη.
Είναι η πρώτη φορά όμως που ο δήμος Ιωαννιτών τους τιμά. Χτες το πρωί, την αίθουσα συνεδριάσεων του Δημοτικού Συμβουλίου τη γέμισαν 60 περίπου επισκέπτες απόγονοι μουσουλμάνων που είχαν μετακινηθεί από τα Γιάννενα στην Τουρκία στο πλαίσιο της ανταλλαγής των πληθυσμών της συνθήκης της Λωζάνης. Επικεφαλής τους ένας Τουρκογιαννιώτης, ο 98χρονος Λουφτού Καραντάγ, ο οποίος έφυγε από την πόλη στην ηλικία των 10 χρονών. Ο κ. Καραντάγ ξαναβρέθηκε στα Γιάννενα και πριν από δύο χρόνια. Μάλιστα είχε επισκεφτεί και το σπίτι του, στην οδό Ασωπίου, εκεί που σήμερα στεγάζεται η Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων.
Τους επισκέπτες τους υποδέχθηκε ο δήμαρχος Ιωαννιτών Φίλιππας Φίλιος. «Ενενήντα χρόνια μετά τις ανταλλαγές πληθυσμών, μπορούμε να ξαναβρεθούμε κοντά, να αναπολούμε την ιστορία και να δουλέψουμε με δύναμη για την φιλία των δύο λαών» σημείωσε ο δήμαρχος. Τόνισε δε ότι τα Γιάννενα έχουν διατηρήσει τα έντονα χαρακτηριστικά της πολυπολιτισμικής πόλης. Στην υποδοχή των απογόνων των Τουρκογιαννιωτών το παρών έδωσε και ο περιφερειακός σύμβουλος Γιάννης Παπαδημητρίου, ο οποίος έχει τιμηθεί στο παρελθόν με το βραβείο ελληνοτουρκικής φιλίας Ιπεκτσί και ο οποίος είναι από τους πρωτεργάτες για την ανάπτυξη δεσμών των απογόνων μουσουλμανικών οικογενειών από τα Γιάννενα με την πατρίδα τους. Ο κ. Παπαδημητρίου ανέφερε χτες ότι η ανταλλαγή των πληθυσμών αποτέλεσε ένα βαθύ τραύμα, το οποίο οι απόγονοι όλων εκείνων που μετακινήθηκαν, επιχειρούν να κλείσουν με προσκυνήματα στις ιδιαίτερες πατρίδες.
«Σας καλωσορίζω στην πόλη με τα πιο καλά διατηρημένα ισλαμικά μνημεία στην Ελλάδα. Για μας τα μνημεία αυτά είναι πλούτος, είναι γέφυρα φιλίας. Οι μνήμες μπορεί να διχάζουν μπορεί όμως και να ενώνουν. Εμείς αυτό κάνουμε», σημείωσε.
Καθοριστικός για τις επισκέψεις αυτές είναι ο ρόλος του Ιδρύματος Ανταλλαγέντων της Συνθήκης της Λωζάνης. Ο γενικός γραμματέας του Ιδρύματος που μετέχει στην αποστολή, Σεφέ Γκιουβέντς, τόνισε ότι η ανταλλαγή ήταν μία τραυματική εμπειρία. «Σκοπός μας με την επίσκεψη στα Γιάννενα είναι να καλύψουμε ένα μέρος της νοσταλγίας για την πατρίδα των προγόνων μας. Θα συνεχίσουμε λοιπόν δημιουργώντας σχέσεις φιλίας», υπογράμμισε.
Τον λόγο δεν θα μπορούσε να μην πάρει ο Λουφτού Καραντάγ που γεννήθηκε στα Γιάννενα τον Μάιο του 1914. «Εγώ έχω δύο πατρίδες. Εδώ είναι η μητέρα γη μου. Και όπου βρίσκομαι είμαι πρεσβευτής των Ιωαννίνων» τόνισε.
Η εκδήλωση έκλεισε με μια επιστολή των επισκεπτών την οποία διάβασε η Νουρ Τασάν στην ελληνική γλώσσα. Μία επιστολή όπου περιγράφει συναισθήματα και την επιθυμία να πάρουν όλοι μία φούχτα χώμα από τα Γιάννενα και να την εναποθέσουν στους τάφους των δικών τους ανθρώπων.
Στην αποστολή μετείχε και ο δήμαρχος της περιοχής Μεσιούτε του Πόντου. Μιας περιοχής από την οποία είχαν εκδιωχθεί Έλληνες. Τα τελευταία χρόνια συμβαίνει κι εκεί αυτό που έγινε χτες στα Γιάννενα. Απόγονοι των εκδιωχθέντων Ελλήνων επιστρέφουν για να γνωρίσουν τον τόπο καταγωγή τους. Ο δήμαρχος της Μεσιούτε κάλεσε τον δήμαρχο κ. Φίλιο να επισκεφθεί την περιοχή σημειώνοντας ότι έτσι μπορούν να δημιουργηθούν ισχυρές σχέσεις φιλίας.
Read more: http://epirusblog.blogspot.com/2012/04/blog-post_1995.html#ixzz1swxBklkT
Δικαιώματα σας στην κατηγορία αυτή
Δεν μπορείτε να απαντήσετε στα Θέματα αυτής της Δ.Συζήτησης