1.469 ελληνόγλωσσα έγγραφα από το προσωπικό αρχείο του Τεπελενλή Αλή, Πασά των Ιωαννίνων, για πρώτη φορά στο σύνολό τους, βγαίνουν στη δημοσιότητα, ρίχνοντας φως σε μία από τις σημαντικότερες και πλέον αιματοβαμμένες σελίδες της ελληνικής ιστορίας. Όπως προκύπτει από το Αρχείο του και από την Εισαγωγή του υπεύθυνου και σχολιαστή του, ήταν από όλους τους πασάδες εκείνος που κατάλαβε καλύτερα τα παιχνίδια των ευρωπαϊκών δυνάμεων και που επικοινωνούσε περισσότερο με τη Δύση- αλληλογραφούσε μάλιστα με τον Ναπολέοντα, ενώ έμεινε κυρίαρχος στα Ιωάννινα για 33 χρόνια, γεγονός που τον καθιστά το μακροβιότερο πασά σε ένα πόστο, σε μία εποχή που τα αξιώματα στην οθωμανική αυτοκρατορία ήταν συνήθως ετήσια.

Σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας «Τα Νέα», ο επιστημονικός υπεύθυνος και σχολιαστής, Βασίλης Παναγιωτόπουλος, παρουσιάζει το χαρακτήρα του ανθρώπου, που εξόντωσε τους Σουλιώτες, σχεδίασε τη δολοφονία του πεθερού του γαμπρού του και στο πλαίσιο της «επιχείρησης αρετής» , έπνιξε την κυρα – Φροσύνη.

Αλβανός Μουσουλμάνος, γεννημένος στο Τεπελένι, από οικογένεια τοπικών μπέηδων, πατέρας τριών γιων, ο Αλής διορίστηκε πασάς (περιφερειακός διοικητής) των Ιωαννίνων το 1788. Από τις αρχές του 19ου αιώνα είχε υπό τον έλεγχό του όλη σχεδόν την ηπειρωτική Ελλάδα νότια από το Δυρράχιο (εκτός από την Αττική), καθώς και την Πελοπόννησο, ενώ παράλληλα επεκτεινόταν και προς το Ιόνιο.

«Ο Αλή Πασάς είναι μία κυρίαρχη φυσιογνωμία της ελληνικής ιστορίας, που έχει σχέση με την ελληνική επανάσταση. Όλο το στρατιωτικό και πολιτικό προσωπικό που έλαβε μέρος στον Αγώνα είναι άμεσα ή έμμεσα συνδεδεμένο με τον Αλή Πασά είτε στην υπηρεσία του όπως ο Ανδρούτσος, ο Καραϊσκάκης, ο Πανουργιάς ή ο Κίτσος Τζαβέλλας και στην αυλή του όπως ο Κωλέττης, ο Βηλαράς, ο Ψαλίδας, είτε ως αντίπαλοί του.

Όπως οι Σουλιώτες οι οποίοι εξοντώνονται το 1803 από τον Αλή αλλά επιστρέφουν το 1820 στο Σούλι για να τον στηρίξουν εναντίον των σουλτανικών στρατευμάτων που τον πολιορκούν όταν κηρύσσεται αποστάτης. Σκεφθείτε πως στο ξεκίνημα του Αγώνα, επί 10-11 μήνες ο Αλή και οι Έλληνες συμβαδίζουν, και σε κάποιο βαθμό συνεργάζονται- αν και όχι ρητά- εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και της Πύλης, ώσπου ο πανίσχυρος Αλή νικιέται. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο ότι οι Φιλικοί, στο συνθηματικό γλωσσάρι τους τον έλεγαν ‘Ο Πενθερός’», υπογραμμίζει ο κ. Παναγιωτόπουλος.

Ο ίδιος υπογράμμισε πως ο Αλή Πασάς είχε «ειδικό βάρος» καθώς ήταν περιφερειακός πασάς σε ζωτική περιοχή των ελληνικών χωρών, με ισχυρή αναλογία ορθόδοξου πληθυσμού, ισχυρή ορθόδοξη αλβανική κοινότητα, ισχυρή παρουσία Αλβανών μουσουλμάνων που παρουσιάζουν χαμηλό βαθμό εκτουρκισμού, μια περιοχή που παράλληλα δέχεται μεγάλη εισροή ιδεών του Διαφωτισμού.

Αναφερόμενος στο θεσμό των αρματολών, την υπηρεσία χριστιανών δηλαδή ως φρουρών της υπαίθρου, ο κ. Παναγιωτόπουλος υπογράμμισε πως ο Αλή τον αναβάθμισε και χρησιμοποίησε δεξιοτεχνικά ορισμένες από τις ομάδες των ορεινών περιοχών της Στερεάς κυρίως και της Ηπείρου, για τη δημιουργία της δικής του τοπικής επιρροής.

«Όταν όμως ξεσπά η Επανάσταση, ο Αλή Πασάς βρίσκεται υπό διωγμόν από την Υψηλή Πύλη και οι αρματολοί, εν μέρει ή σταδιακά, αποδεσμεύονται από την επιρροή του και προσχωρούν στην εθνική εξέγερση. Ωστόσο, σε σχέση με άλλες ομάδες όπως οι κοτζαμπάσηδες ή ο κλήρος, εκείνοι αμφιταλαντεύτηκαν περισσότερο απ΄ όλους ως προς τη βαθύτερη ιδεολογική τους ένταξη. Ήταν όμως τόσο απαραίτητοι για να υπάρξει ένοπλη αντίσταση στην αυτοκρατορία, ώστε οι άλλες ομάδες ανέχονταν τις αδυναμίες τους», τόνισε.

Ο κ. Παναγιωτόπουλος υπογράμμισε ακόμη πως ο Αλή Πασάς, παρότι Αλβανός μουσουλμάνος, δεν έδειξε ποτέ καμία ιδιαίτερη έμφαση προς τους αλβανικούς ή αλβανόφωνους πληθυσμούς, ενώ αντίθετα απεχθανόταν τους αλβανικής καταγωγής «τοπικούς μουσουλμάνους ηγεμονίσκους και της ανυπότακτες κοινότητες», γεγονός που κατά την άποψή του, δεν τον καθιστά «πρόδρομο της αλβανικής αφύπνισης».

Μιλώντας για ανυπότακτες κοινότητες, ο κ. Παναγιωτόπουλος αναφέρθηκε και στους Σουλιώτες, για τους οποίους τόνισε πως, όπως προκύπτει από το αρχείο, οργάνωσε τη σταδιακή τους αποδυνάμωση, η οποία ήρθε τελικά, ως αποτέλεσμα περισσότερο της κούρασης και της διάσπασης της εσωτερικής τους συνοχής, «παρά από κλασικού τύπου προδοσία, όπως κατά καιρούς έχει γραφτεί».

Τέλος, σύμφωνα με το δημοσίευμα, σημειώνεται πως τα ντοκουμέντα αυτά από το αρχείου του Αλή Πασά αποτυπώνουν τη δράση του στην πιο δραστήρια περίοδο της ηγεμονίας του (1788-1822), μέχρι τον θάνατό του και ανήκαν στη συλλογή του Κωνσταντινουπολίτη Ι. Χώτζη, που φυλάσσεται στην Γεννάδειο Βιβλιοθήκη της Αμερικανικής Σχολής Αθηνών.

Η έκδοσή τους από το Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (ΕΙΕ) συνιστά μια σημαντική επιστημονική πρόταση του Β. Παναγιωτόπουλου. Το καθένα από τα 1.469 έγγραφα συνοδεύεται από μια σύντομη μελέτη με τη μορφή εισαγωγικού σημειώματος, το οποίο καθιστά προσιτές στους ερευνητές και στο κοινό τις «βουβές» πληροφορίες που κρύβει το Αρχείο του Αλή Πασά.

Ο Αλή Πασάς πήρε το Πασαλίκι στα Γιάννενα ενώ υπήρχε Πασάς στην πόλη ,ο Αληζότ,
και ενώ ο δεύτερος έλειπε σε πολεμικές επιχειρήσεις.
Εμεινε Πασάς απο το 1788 ως το 1822.

Η Πύλη ενέκρινε το αξίωμά του και τον διόρισε μάλιστα διοικητή Ρούμελης.
Στον γιό του Βελή, παραχώρησε την διοίκηση Πελοποννήσου και Θεσσαλίας.

Παρότι σκληρός, απίστευτα επίορκος και βάναυσος,
στην επικράτειά του, ο Έλληνας ήταν σχεδόν ισότιμος με τον Οθωμανό.

Στο τέλος,όταν τα Γιάννενα πολιορκήθηκαν απο Σουλτανικά στρατεύματα
για να ανατρέψουν τον Αλή
όλοι τον άφησαν μόνο, παρα μόνο 100 περίπου, έμειναν κοντά του...

Στο πλάτανο, στο Νησί, που χρόνια ποτίζοταν με αίμα
ήρθε η ώρα που θα ποτιζόταν και με το αίμα του Αλή Πασά...

-Τον αποκεφάλισαν, ενω το κουφάρι του θάφτηκε λένε στα Γιάννενα...

πηγή:cosmo.gr