Μαντιναδες..

Εδω θα μπορουμε να γραφουμε μαντιναδες,ενα απο τα μεγαλυτερα δωρα που σας εχει χαρισει η μητερα ΚΡΗΤΗ..
Αμα ξερετε ποιος την εχει πει,να γραφετε και ονοματεπωνυμο..
Παρακαλειται ο Μαριος να μην τα γαμησει ολα και να γραφει μαντιναδες στην Ελληνικη..


Ζητιανο μ'ειπες κι εφυγες,κι εσκυψα το κεφαλι..
Μα ο ζητιανος ξεχασες,πως σε εκανε μεγαλη..

Ο ανθρωπος την μοναξια να μην την εφοβαται..
Γιατι ποθαινει αμοναχος,κι αμοναχος γενναται..(Γιαλαφτης)

Κρήτη του κόσμου λιόγερμα
χειρόπλεκτο σκουφί μου,
αρέσεις μου να σε φορώ
στραβά στη κεφαλή μου

Αγαπημένη από πιτσιρικάς

Πολύ προκλητικό θέμα.

Αλλά χρειάζεται την επέμβασή μου για να μην το τινάξω στον αέρα όντως.

Πάμε λίγο τα βασικά:

Μαντινάδα είναι δίστιχο
1. στην κρητική διάλεκτο
2. με δεκαπεντασύλλαβους,
3. ομοιοκατάληκτους ιαμβικούς στίχους.

αυτοί οι όροι είναι απαράβατοι για να γράψεις μαντινάδα.
αλλιώς έγραψες ένας δίστιχο το οποίο ΔΕΝ είναι μαντινάδα.
οι 2 τελευταίοι όροι παραβιάζονται λιγότερο.
Εκεί που δαιμονίζομαι όμως είναι όταν γαμιέται ο πρώτος όρος.

λοιπόν:
Στην Κρήτη μιλάμε την μακροβιότερη Ελληνική δωρική διάλεκτο. (ομιλείται και σε Συρία, Μικρα Ασία και όπου υπάρχουν κρητόφωνοι πληθυσμοί)
Κρατάει αρχαισμούς, ευφωνία (τση Κρητη μας, χωρίς σίγμα τελικό, γ-η, κρι-γ-ιός, γ-εις = ή, κριός, ένας),
την αρχαία ηχηρή προφορά των δ και β.
περιφράστικό μέλλοντα με το ρήμα θελω (να κάμω θέλει ταραχή = θα φέρω μεγάλη αναστάτωση)
έχει επίσης βενετικές λέξεις (καλιμέντο = ευόδωση, accoglimento = αποδοχή)
και ορισμένες τουρκικές λέξεις/εκφράσεις οι οποίες είναι όψιμες
και ΔΕΝ είναι κοινές με τις τουρκικές της κοινής (πχ δεν λέμε τσοπάνης αλλά βοσκός )

πχ
διατήρηση γένους
ο όφης, ο λύχνος, ο πόδας, η χέρα, η κεφαλή
ο ποταμός, ο μποντικός, ο (α/ο)μυαλός, ο θύμος,
αντί για τα αντίστοιχα ουδέτερα της κοινής τα οποία στην ελληνική ήταν ...υποκοριστικά
διατήρηση αρχαίου τύπου:
χοχλιός, αίγα, ρίφι, όρθα, κρομμύδι, οψές

κοινή : τρέχω, ξεφεύγω μακριά
κρητική: γλακώ
ΕΚ+ΛΑΚΩ (δωρικός τύπος του αττικού ΛΗΚΩ)

κοινή: πονοκέφαλος
κρητική: κεφαλαργιά
ΚΕΦΑΛΑΛΓΙΑ

κοινή: κλείνω στη μάντρα τα αμνοερίφια ώστε να απογαλακτιστούν
κρητική: σακάζω
ΣΑΚΟΣ (δωρικός τύπος του ΣΗΚΟΣ)


αρχαίοι συντακτικοί και γραμματικοί τύποι όπως
αρέσεις μου = μ αρέσεις
ζηλεύγω σου = σε ζηλεύω
αλλάσσω = αλλάζω
εψήσετε πράμα? = ψήσατε τίποτα?
γροικάς με? = μ ακούς?
θωρώ ντονε = τον βλέπω
δεν έχω είντα πω = δεν έχω τι να πω (χωρίς μόριο να)
τσι κοράκους, τσι γειτόνους, = τους κόρακες τους γείτονες

κλπ


Διαιρείται σε 2 υποδιαλέκτους, την ανατολική και τη δυτική. Η ανατολική η οποία κυριαρχεί ως τα ανατολικά του Ρεθύμνου έχει μερικές διαφορές όπως

ΑΠΟΥΡΑΝΩΣΗ ΤΩΝ ΣΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΦΘΟΓΓΩΝ
τα τραπέζα = τα τραπέζια, τση δροσάς = της δροσιάς, τα μαγαζά = τα μαγαζιά

κοινή : ελευθερία,ανεξαρτησία
κρητανατολική : (ε)ξά
κρτοδυτική : εξιά
ΕΞΟΥΣΙΑ

ΧΡΟΝΙΚΗ ΑΥΞΗΣΗ
κοινή : κοιμήθηκα
κρητανατολική : ήθεκα
κρητοδυτική : έθεκα
ΤΙΘΗΜΙ

είναι και άλλα βέβαια.

απλώς να σχολιάσω ότι ο κατακόσμον Αριστείδης Χαιρέτης από τα Ανώγεια
με το παρανόμι (παρωνύμιο) γυαλάυτης μιλάει τη δυτική διάλεκτο..

με λίγα λόγια αυτή που εγραψε ο Σώτος έχει τουλάχιστον
μια κρητική μορφή (αρέσεις μου, στηγκεφαλή μου) ώστε να χαρακτηριστεί μαντινάδα,
η πρώτη του Γιαλαύτη αν έχει μεταφερθεί σωστά είναι μια μαλακία
και μισή απ αυτές τις ανοστιές που βρίσκει κάποιος σε ημερολόγια του κακού καιρού.

ΥΓ Τον κατέχω προσωπικά το γυαλάφτη μην θεωρηθεί ότι προσβάλλω

σκλάβος δε ζει ο Κρητικός
το ξέρουν κ οι εχτροί μας
γιατί χομε πολιτισμό
παλιό εις την ψυχή μας.

Δερμιτζογιάννης
Μαρωνιά Σητείας 1907

Και αντε ,επειδη το τοπικ υπάρχει για τις μαντινάδες
να και δυο που συνδέουν τους τόπους μας.

Ήπειρος-Κρήτη πλέξανε της λευτεριάς στεφάνι
κάτω στο Φραγκοκάστελο και πάνω στο Μπιζάνι

και

Ήπειρο με το Σούλι σου και Κρήτη με τ΄Αρκάδι,
στσ΄ αγώνες για τη λευτεριά είσαστε πάντα ομάδι !!!!

Χώμα στη χέρα μου κρατώ
από τον Ψηλορείτη
να το πετώ όπου πατώ
να μου μυρίζει Κρήτη
ανοξείδωτον.

Τ' αχείλι σου είναι ζάχαρη πουλί μου αγαπημένο
και το δικό μου εγλύκανε που 'τονε πικραμένο

ΠΟΥ ΤΣΙ ΜΟΙΡΑΖΟΥΝ ΤΣΙ ΧΑΡΕΣ
ΝΑ ΠΑ ΝΑ ΖΗΤΙΑΝΕΨΩ
ΤΑ ΨΙΧΟΥΛΑ ΠΟΥ ΠΕΥΤΟΥΝΕ
ΠΟ"ΤΣΑΛΛΟΥΣ ΝΑ ΜΑΖΕΨΩ!

Εσύ μωρέ Καπέ ντουνιά* σε μένα μη καυχάσαι.
Μα 'γώ 'μαι που σε γλέντησα καί τώρα μ' άπαρνασαι.

Μεχμετ Σταφιδάκης.

*kahpe dünya

Μπροστα στα παθη μου Χριστε πραμα δεν ειναι εσενα..
Γιατι δεν εχει ανασταση ο γολγοθας για μενα..


Μιχαλομπας ο μεγαλυτερος μαντιναδολογος του νησιου..

Δε με πονει η μαχαιρια,ουτε και το μαχαιρι
Μα με πονει που το κρατα αγαπημενο χερι..

Οντε θ' ακούσεις τση σιωπής,τα λόγια να μιλούνε...
θα ν' ειν' αργά τα χείλη σου,ότι και να μου πούνε....

Δεν θελω να σε εκδικηθω,ουτε σε καταρουμε..
Εχει ο καιρος γυρισματα και θα τα ξαναπουμε..

Παναγιωτα Σπανουδακη..

πόθε κρατεί ?

Όλοι διαβάτες στη ζωή είμαστε να θυμάσαι.
Μάθε στη γη να περπατάς και πέτα οταν κοιμάσαι.

στου κατω κοσμου τσοι βοσκους θα πεψω χαρισαρι
με τον επομενο νεκρο ενα κριγιο μπροσταρη.

 

Όποιος τη νύχτα περπατεί ή κλέβει ή φωνεύει
ή χάνει τη γυναίκα του και πάει και τη γυρεύει.

Οποιος τη νυχτα προπατει κ κουτουλα τσοι τοιχους
Γυρευγει την απαντηση "ε τσοι παντερμους στιχους"

Πουλιά ήταν και πετάξανε,σύννεφα και σκορπίσαν
ω τα παντἐρμα όνειρα και γιάντα δεν εβγήκαν.

να βαλω και μια χειροποιητη μαντιναδα απο τον κουμπαρο μου που εχει και κρητικες ριζες?

η γλαστρα που ειναι αριστερα οπως θα ανεβαινεις,θα 'ναι μωρο μου δεξια οταν θα κατεβαινεις!

μετραει?

μετράει, κ με μια μικρη πινελιά γίνεται πιο καλή:

η γλάστρα που θωρρεις ζερβά στσι σκάλες απού βγαίνεις,
θα ναι μικιό μου στα δεξά όπως τσι κατεβαίνεις

 

και αλλη μια πινελια αν μου επιτρεπεις,

η γλάστρα που θωρρεις ζερβά στσι σκάλες απού βγαίνεις,
θα ναι μικιό μου στα δεξά όντε* τσι κατεβαίνεις  


μια μαντιναδα ειπε να γραψει ο ανθρωπος και του την ξεκαναμε στις διορθωσεις :P

αχαχαχαχαχ βελτιωσεις δεκτες!

στην υπηρεσια του αθλητισμου και του πολιτσμου(by monoDOXA!!!,οχι οπαπ)

μην την φοβασαι την ζωη,οσο και'αν σ'απελπιζει...
γιατι ειναι τροχος που καποτε γυριζει..,

λειπουν 2 συλλαβες απο το 2ο στιχο για να γινει 15συλλαβος  

red bull έγραψε:μην την φοβασαι την ζωη,οσο και'αν σ'απελπιζει...
γιατι ειναι τροχος που καποτε γυριζει..,

mario4 έγραψε:λειπουν 2 συλλαβες απο το 2ο στιχο για να γινει 15συλλαβος  

μην την φοβασαι την ζωη,οσο και'αν σ'απελπιζει...
γιατι ειναι ροδα Μαριε που καποτε γυριζει..,